Lên mạng ngày 25/2/2010
Virus Gây Rối Loạn Tiêu Hóa
Nguyễn Thượng Chánh, DVM
Khác với sựhiểu biết ngày xưa, ngày nay các nghiên cứu khoa học cho biết chính virus là tác nhâncủa 67% trường hợp rối loạn tiêu hóa so với 30% do vi khuẩn gây nên.
Người ta gọi những loại virus nầy là virus thực phẩm.
Trong nhóm nầy thường gặp nhất là Rotavirus và Norovirus (còn gọi là Norwalk virus).
-Rotavirus được xác định năm 1978 bằng kính hiển vi điện tử. Virus có thể tồn tại hằng tháng ở nhiệt độ 4 độ C hay ở điều kiện pH acid 3-3,5...
Nó thường là tác nhân chính gây rối loạn tiêu hóa nặng ở trẻ em dưới 2 tuổi nhưng triệu chứng nhẹ hơn ở người lớn.
Bệnh không mấy quan trọng ở các quốc gia kỹ nghệ nhưng ngược lại Rotavirus là một vấn đề rất trọng đại tại các quốc gia đang phát triển.
Ước lượng hằng năm trên thế giới có vào khoảng 600.000 trẻ em chết vì Rotavirus. Triệu chứng thường thấy là: sốt, nhức đầu, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy và đôi khi biểu lộ một cách tạm thời dấu hiệu bất dung nạp đường lactose của sữa (lactose intolerance). Triệu chứng kéo dài từ 3 đến 8 ngày...
-Norovirus do thức ăn mang vào và chiếm hơn 50% ca rối loạn tiêu hoá.
Noroviruses cause gastroenteritis, also known as the stomach flu. They are highly contagious, according to the Centers for Disease Control and Prevention.
Symptoms associated with the virus include nausea, vomiting, diarrhea and stomach cramping. Affected individuals often experience low-grade fever, chills, headache, muscle aches and fatigue. The illness typically lasts one to two days according to the CDC
Norovirus thuộc họ Caliciviridae và là một loại ARN virus...
Mấy lúc gần đây, tại Bắc Mỹ và Hoa Kỳ đã xảy ra nhiều dịch bệnh rối loạn tiêu hoá do Norwalk virus gây nên. Được biết Norwalk virus là một Norovirus (NoV) mà ngày xưa người ta thường hay gọi là Norwalk like virus (Virus NLV).
Virus Norwalk được tìm thấy dưới kính hiển vi điện tử năm 1978 từ mẫu phân của một bệnh nhân ở Norwalk, Ohio. Virus nầy có thể sống rất dai trong điều kiện môi sinh khắc nghiệt như nó có thể sống hằng năm trong điều kiện đông lạnh hay ở nhiệt độ nóng 60 độ C trong 30 phút hoặc ở môi trường chlore 6,25mg/lít.
Triệu chứng chung là nhức đầu, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy, đau nhức các bắp cơ, sốt nhẹ, nóng lạnh. Bệnh thường khỏi sau hai ba ngày. Trẻ em thường nôn mửa nhiều hơn người lớn.
Norovirus có khả năng lây nhiễm rất cao. Virus hiện diện trong phân và trong nước ói mửa.
Mấy năm gần đây tại Hoa kỳ và Canada đã xảy ra nhiều dịch bệnh do Norwalk virus gây ra trên các du thuyền (cruise ships) như Carnival Cruise Lines Liberty (Nov 2006), Freedom of the Sea và Sun Princess (Dec 2006), RMS QE2 (Jan 2007).
Mới đây, ngày15 Feb 2010, một dịch bệnh rối loạn tiêu hóa đã xảy ra trên du thuyền The Celebrity Cruises ship Mercury xuất phát từ Charleston, South Carolina để đi đến vùng eastern Caribbean. Có trên 400 hành khách đã ngã bệnh như đau bụng, nôn, mửa và tiêu chảy.
More than 400 fall sick on Caribbean cruise. CNN Feb 23/2010
(CNN) -- The outbreak of a gastrointestinal illness has spread to more passengers on a U.S. cruise ship, with nearly 450 falling sick while at sea, the cruise company said Tuesday.
The Celebrity Cruises ship Mercury departed Charleston, South Carolina, February 15 and headed for the eastern Caribbean, according to a Celebrity Cruises statement. On the way, 419 of the 1,838 passengers fell ill, along with 27 of the 849 crew members, the cruise line said. The number of affected passengers increased from the 353 reported the day before.
Their symptoms included upset stomach, vomiting and diarrhea,
Bệnh cũng thường hay xảy ra trong bênh viện, nhà nuôi dưỡng người già nursing home, trong nhà trẻ và trường học, v.v…
Người già, những người có sức miễn dịch suy yếu sẵn, phụ nữ mang thai và trẻ em là những người có thể bị nhiễm bệnh nặng hơn các đối tượng khác.
Rửa tay kỹ lưỡng và thường xuyên cũng là một cách đề phòng sự lây nhiễm của Norovirus.
Virus thực phẩm bắt buộc phải sống ký sinh trong tế bào
Virus chỉ phát triển trong cơ thể mà thôi và nên nhớ là thuốc kháng sinh không có tác dụng diệt virus.
Để có thể phát triển tăng số (replication), virus cần phải sống ký sinh bắt buộc trong những tế bào nào thích hợp với chúng. Đầu tiên, virus xâm nhập vào tế bào chẳng hạn như tế bào gan. Sau đó, virus truyền yếu tố di truyền ADN hoặc ARN của nó sang qua cho tế bào gan. Từ giờ phút nầy tất cả chức năng biến dưỡng của tế bào đều do virus điều khiển. Tế bào gan trở thành nhà máy sản xuất ra các thông tin di truyền của virus cũng như tạo ra các protéine của virus. Qua cách nầy, hằng triệu phần tử virus mới (particules virales) được thành lập.
Đây là hiện tượng réplication của virus.
Đến một lúc nào đó tế bào sẽ bị hủy diệt đi, và phóng thích các phần tử virus ra ngoài để lây nhiễm môi sinh.
Virus thực phẩm rất ổn định trong môi sinh
Virus chịu đựng rất dễ dàng những điều kiện khắc nghiệt của các phương pháp đông lạnh và trữ lạnh, là những kỹ thuật thường hay được áp dụng để làm chậm lại sự phát triển của vi khuẩn.
Ngược lại, đối với virus đây là những phương pháp giúp nó có thể kéo dài thêm sự sống.
Virus còn có khả năng chịu đựng được một số chất sát trùng thông thường cũng như độ pH acid của môi trường.
Chỉ cần từ 10 đến 100 virus là có thể gây thành bệnh được rồi.
Thức ăn nào nguy hiểm nhất
Sò hến sống bằng cách lược thức ăn trong nước, đều được xem là thủ phạm hàng đầu trong các trường hợp ngộ độc thực phẩm do virus.
Ngoài ra, các loại trái cây nhỏ như dâu Tây, rasberry, sữa, nước, bánh trái, v.v…cũng có thể bị lây nhiểm virus từ lúc thu hoạch, biến chế và phân phối đến bàn ăn của chúng ta.
Đa số các trường hợp ngộ độc thực phẩm do virus đều bắt nguồn từ con người mà ra.
Nếu thức ăn bị nhiễm virus trong lúc được biến chế thì rất có thể nó vẫn còn tồn tại trong đó mặc dù đã phải kinh qua nhiều khâu trong dây chuyền sản xuất và bảo quản.
Để hạn chế nguy cơ nhiễm virus vào thức ăn, nhà sản xuất phải đặc biệt quan tâm đến vệ sinh cá nhân của người làm việc cũng như của khung cảnh chung nơi sản xuất.
Rửa tay thường xuyên và mang bao tay lúc phải sờ mó vào thức ăn là điều kiện bắt buộc tại các nhà máy biến chế thực phẩm ở Canada và Hoa Kỳ.
Trở ngại duy nhất là những người có mang sẵn virus trong mình nhưng không có triệu chứng bệnh, gọi là những porteurs, carriers. Họ có thể làm nhiễm virus vào thức ăn một cách vô tình mà thôi.
Làm sao phòng ngừa?
Việc phòng ngừa là việc rất cần thiết và là điều quan trọng nhất...Cần tuân hành một số nguyên tắc vệ sinh:
+Phát hiện những ai có mang sẵn virus trong người . Nói dễ nhưng khó thực hiện vì làm sao mà biết được người nào? Virus cũng có thể đã được thải ra ngoài trước khi người nhân viên đó có biểu lộ ra triệu chứng bệnh.
+Giữ vệ sinh cá nhân tối đa. Rửa tay thường xuyên.
+Tôn trọng các nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm.
+Nấu kỹ cho thật chín rồi mới ăn, mới uống.
+Kiểm soát kỹ các vùng nước đánh bắt hay nuôi trồng sò hến.
+Lúc đi du lịch các xứ nóng, ăn uống phải hết sức cẩn thận, nhất là vấn đề nước
nôi, nước đá và rau cải tươi, v.v…
+Tách riêng rẽ các thức ăn đã được nấu chín ra khỏi các thức ăn tươi chưa được nấu.
+ Nên chủng ngừa hépatiteA và hépatite B trước khi đi du lịch các xứ nóng Á châu.
Tham khảo :
-Sair, A.I. et al. Human enteric viruses as causes of foodborne disease. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety. 2002:1:73-89.
-CDC. Rotavirus, Norovirus, HepatitisA virus.
-CDC. Norovirus Q/A
-CDC. Viral gastroenteritis.
Montreal, Feb 25, 2010
Trở lại Trang Khoa Học
