Lên mạng ngày 1/4/2010
Biết rõ hơn về một chất ô nhiễm độc hại ít ai ngờ tới
các hóa chất phthalates
G S Tôn Thất Trình
Trung Quốc cũng như Việt Nam đã lưu tâm tân trang dung cụ phân chất đích xác và kiểm sóat hửu hiệu hơn, các chất phu gia hay phương cách sản xuất chế biến thực phẩm dơ bẩn , độc hại, nhất là để xuất khẩu . Tuy nhiên cũng cần lưu ý thêm nữa, những hóa chất pha trộn nhựa dẽo plastics làm đồ chơi – toys trẽ em và vật dụng đặc biệt nhóm hợp chất hóa học , chúng ta thường mơ hồ không biết rỏ . Đó là các chất phthalates, vài người đã liên kết với một lọat vấn đề y tế , sức khỏe . Bang Ca Li Hoa Kỳ lần đầu tiên ở Mỹ cấm dùng phthalates làm đồ chơi và những sản phẩm khác cho trẻ em ; khi thống đốc Arnold Schwarzenegger, tháng 10 năm 2007, ký một biên pháp tranh cải sôi nổi thành luật. Ngày hôm sau , một nhóm môi sinh thành phố Oakland – Ca Li , đệ đơn ra tòa kiện điện thọai i-Phone của hảng Apple là một hiểm nguy y tế vì iPhone này có phthalates hiện diện ở dây điện thọai.
Vậy chớ phthalates là gì đây ?
Phthalates là một họ hợp chất hóa học, đến thị trường dưới thể dạng lỏng như dầu, không màu sắc. Hiện nay có vài tá lọai phthalates. Luật Ca Li cấm dùng 6 lọai trong số này .
Dùng chúng làm gì ?
Phthalates đã được sử dụng khỏang 50 năm nay, đễ làm mềm các chất plastics cứng và dễ uốn cong hơn ở những sản phẩm , tỉ như gạch vinyl lót nền nhà hay bao phủ ghế ngồi, áo mưa, màn buồng tắm hoa sen, các ống tuới nước hay các đồ chơi dục tính . Chúng ta cũng tìm thấy chúng ở càc dây vòng dẫn dắt em bé hay ở bình bú sửa cũng như trong các đồ chơi ở phòng tắm, bải biển và hồ bơi. Ở bệnh viện, tìm thấy phthalates trên các ống chích gân máu ( tĩnh mạch ) , các găn tay khám bệnh , các ống thông , các bao đựng máu . Chúng cũng được dùng ở nước đánh bóng móng chân, ngăn ngừa cho khỏi sứt mẽ và ở dầu thơm giúp mùi hương thơm kéo dài lâu hơn. Phthalates phổ biến qúa rộng rải, đến nỗi mọi nghiên cứu đều tìm thấy chúng ở những nơi thử nghiệm .
Còn luật mới Ca Li làm gì đây ?
Luật mới cấm bán , cấm chế tạo hay cấm phân phối bất cứ đồ chơi nào và sản phẩm săn sóc trẻ em nào chứa hơn 0.1 % di-2-ethylhexyl phthalate ( DEHP) , benzyl butyl phthalate ( DBP) , và dibutyl phthalate ( DBP ) . DBP dùng làm bóng đánh móng chân và trên sơn cũng như trên đồ chơi . Luật mới cũng cấm dùng làm bất cứ đồ chơi hay trên vật dùng săn sóc trẻ em nào nhỏ hơn 3 tuổi , nếu sản phẩm có thể đặt vào miệng em bé và chứa nhiều hơn 0.1 % diisononyl phthalate ( DINP ) , diisodecyl phthalate ( DIDP) hay di-n. octyl phthalate ( DnOP) . DINP là phthalate thường hay thấy nhất ở đồ chơi .
Khi nào luật thi hành ?.
Ngày mồng 1 tháng giêng năm 2009 .
Lý do gì cấm dùng ?
Những kẻ ủng hộ luật cấm , gồm có các nhà môi sinh học , các nhà kế họach hóa làm Cha Mẹ và nhóm hiểu biết ung thư vú , nhấn mạnh đến những nghiên cứu liên kết phthalates với các vấn đề sinh sản , dậy thì quá sớm, ung thư ngọc hòan ( hòn dái ) , và hư hỏng gan và tuyến giáp – thyroid . Các khảo cứu khác gợi ý rằng phthalates có thể góp phần gây ra bệnh suyễn và làm giảm chức năng buồng phổi đàn ông. Rachel Gigson , một luật sư cho Môi Sinh Ca Li, một nhóm thúc đẩy ban hành luật cấm, nói : “ khi một trẻ em đặt một dây dắt dẫn vào mồm nó , thì như thể nó đã ngậm một kẹo que độc hại vậy đó. “. Rất nhiều lọại phthalates đã bị cấm dùng ở 14 nước Hiệp Hội Âu Châu và ở San Francisco trên vài sản phẩm rồi .
Vậy các người chống đối nói sao ?
Những nhóm thương mãi, tỉ như Ủy Ban Hoa Kỳ về Hóa học và hội Công nghệ Đồ Chơi nói rằng phthalates vô hại cho người và kể ra những báo cáo chánh phủ hổ trợ cái nhìn này . Chẳng hạn , năm 2003, Ủy Ban An tòan Sản Phẩm cho Người Tiêu thụ kết luận là sử dụng DINP trên đồ chơi và trên các sản phẩm cho trẻ em khác, cho thấy “không có chứng minh nguy hiểm cho sức khỏe , y tế . “:. Dù nghiên cứu tìm ra là phthalates có thể độc hại cho động vật phòng la bô , rất ít nghiên cứu làm trên người . Các nhà chống đối cấm đóan, biện cứ là số lượng phthalates trên chuột thử nghiệm sẽ tỏ ra là quá lớn , nếu áp dụng trên người .
Thế còn các Trung Tâm Kiểm sóat và Ngăn ngừa Bệnh Hoa Kỳ nói sao ?
“ Các ảnh hưởng trên y tế - sức khỏe của phthalates chưa được hòan tòan biết rỏ …. Cần thêm nhiều nghiên cứu nữa “
Các nhà chế tạo sẽ làm gì ?
Theo Joan Lawrence, phó chủ tịch Hội công Nghệ Đồ Chơi Hoa Kỳ, thật không thực tiễn tí nào cho các nhà chế tạo đồ chơi , bán một lọai sản phẩm này ở bang Ca Li và một lọai sản phẩm khác ở các bang khác . Thành quả là các nhà chế tạo sẽ phải tái duyệt xét công thức chế tạo các sản phẩm, hầu lọai phthalates khỏi bất cứ đồ chơi sẽ bán ở mọi bang Hoa Kỳ . Vấn đề , theo Lawrence, là những chất thay thế cũng còn ít thử nghiệm hơn là phthalates . Như thế là cấm đóan đã buộc các công ty chuyễn từ một sản phẩm đã biết rỏ và an tòan qua một chất ít biết rỏ hơn . Dù vậy , luật mới cấm các nhà chế tạo thay thế phthalates bằng một chất nào đã biết là có thể gây ra ung thư hay làm ngộ độc sinh sản .
Còn vụ iPhones thì sao ?
Trung tâm Y tế Môi Sinh , thành phố Oakland, đã buộc tội hảng Apple vi phạm luật Ca Li , sau khi phân tích của nhóm Greenpeace tìm thấy phthalates DEHP và DBP ở các dây vinyl của iPhones. Nhóm Môi sinh nói là họ sẽ nộp hồ sơ kiện , trừ phi Apple chịu rút các iPhones này ra khỏi thị trường , trả một số tiền phạt, hoặc lấy phthalates ra khỏi sản phẩm hay dán một cảnh báo trên sản phẩm.
Còn Apple ?
Phát ngôn viên của Apple , bà Kristin Huguet , không bàn luận về than phiền của nhóm Môi Sinh. Nhưng bà lưu ý là Apple trước đây đã cam kết lấy ra mọi plastics PVC ( xem bài về Plastics PVC đã đăng ), kể luôn cả những sản phẩm của Apple dùng phthalates , vào năm 2009 . }
