Lên mạng ngày 5/6/2010
Nhà Hát Quốc Gia, Áo
Vienna,
Chiếc Nôi Âm Nhạc Cổ Điển Thế Giới
Trần Đức Hợp
Tổng quát về Vienna
Vienna hay Wien, thủ đô của nước Cộng hòa Áo nằm về phía Đông Bắc, rất gần với biên giới Tiệp Khắc, có dòng sông Danube xinh đẹp và êm đềm chảy ngang qua, thành phố với 1,7 triệu cư dân sinh sống trong diện tích 415 Km2 hay 160 dặm vuông. Đây là trung tâm với văn hóa, kinh tế, và chính trị của nước Áo, cũng là tiêu biểu của vùng Trung Âu cổ kính. Vienna đã được đánh giá là một trong những thành phố có cuộc sống tốt đẹp nhất trên thế giới (Quality of Life)… như về mặt kinh tế, với tỷ lệ thất nghiệp thấp, vấn đề y tế, nhà thương, bảo hiểm sức khỏe đồng đều cho mọi người, vấn đề nhà ở, an toàn trong đời sống, kế hoạch hóa đô thị đồng bộ, những cung cấp dịch vụ an sinh xã hội công cộng cho mọi người, vấn đề giáo dục- trường học (từ Tiểu học, Trung học đến Đại học…), các hoạt động văn hóa , lễ hội, thể thao, giải trí, các dịch vụ di chuyển công cộng, giá cả sinh hoạt, có nhiều nhà hàng ngon, trải đều khắp mọi nơi… cùng đồng hạng với thành phố Vancouver của Canada bên bờ Thái Bình Dương. Hàng năm Vienna có khoảng 21 triệu du khách khắp nơi trên thế giới đến thăm viếng đất nước xinh đẹp nầy, và mang một nguồn lợi du lịch to lớn, gần 19 tỷ Mỹ Kim cho đất nước nhỏ bé đó. (So sánh VN với 86 triệu dân, năm 2008 có 4.2 triệu du khách thăm viếng, trong đó số lượng Việt Kiều hơn 70 % từ Mỹ, Úc, Canada, Âu Châu, …đã chiếm một tỷ lệ quan trọng, với tổng số doanh thu 3,5 tỷ USD). Du khách đến thăm viếng Áo cả mùa Hè cũng như mùa Đông, để thưởng thức những cảnh đẹp của thiên nhiên phong phú, với những đồi núi, cỏ cây, hoa lá, và những khu du lịch thể thao mùa Đông như trượt tuyết, nghỉ mát trên núi cao, với rặng núi Alps chạy dài từ Đông sang Tây của miền Nam nước Áo
Sau năm 1955 nước Áo đã trở thành một trong những quốc gia trung lập, không thiên về Tư Bản Chủ Nghĩa cũng không thiên về Cộng Sản Chủ Nghĩa, mà có khuynh hướng Xã Hội Dân Chủ thực sự (Social - Democratics). Trước đó, từ năm 1938 đến năm 1945, Vienna đã không còn là thủ đô, vì nước Áo đã sáp nhập vào khối Nazi của Đức Quốc Xã, và ngay cả nhà độc tài Adoff Hitler (1889-1945) cũng đã sinh trưởng tại một tỉnh của Áo và “Bác” đã đưa thế giới vào đại chiến thứ II, tàn phá khắp Âu châu từ năm 1939-1945, mà nay nhân loại vẫn còn ghê sợ, kinh tởm, và lên án trong lịch sử của loài người.
Sau năm 1991, nước Áo đã gia nhập khối EU và đến năm 1995 đã thay đổi chế độ chính trị khi Liên bang Sô Viết Nga xụp đổ. Ngày nay Áo không còn “trung lập” thuần tuý nữa và đã ngả hẳn về phía dân chủ tự do của Tây Âu.
Thăm Viếng Vienna
Tôi và anh Vũ Thư Hiên đã đến Vienna bằng chuyến xe lửa tốc hành Euro-Rail đi từ thủ đô Praha, Tiệp Khắc sau một đoạn đường dài 300 Km, chạy ngang qua những cánh đồng quê của vùng đất thấp, xanh tươi của những nơi trồng trọt và chăn nuôi, thời gian khoảng 3 tiếng, có ghé một vài nhà ga chính của địa phương bên Tiệp Khắc, mỗi nơi khoảng 3-5 phút để đổ khách lên xuống. Qua khỏi biên giới Áo là đến ngay ngoại thành Vienna, và những nhà ga xe lửa của Vienna đều nằm bên ngoài trung tâm thành phố khoảng 5-10 Km. Qua sự chỉ dẫn của văn phòng thông tin, chúng tôi đã dùng xe điện (Tram/ Troley) để đi vào trung tâm thành phố tìm khách sạn, để tiện lợi cho việc thăm viếng và tìm hiểu Vienna. Tại trung tâm điểm của thành phố là Vương Cung Thánh Đường Stephansdom, chúng tôi đã tìm được một khách sạn gần đó chỉ cách vài trăm thước. Tuy khách sạn khá cũ, vì đã được xây dựng cách đây hàng trăm năm, với thang máy cũ kỹ và nhỏ bé, nhưng phòng ốc sạch sẽ và rộng rãi, có bữa ăn sáng “Buffet” bao bụng, nhưng bên ngoài khách sạn là những con đường đầy nghẹt, và tấp nập du khách và những văn nghệ sĩ trình diễn ngoài đường phố, lúc nào cũng đông vui, nhộn nhịp từ sáng, đến trưa, và nhất là lúc chiều tối. Quanh đó là những di tích, kiến trúc lịch sử, văn hóa, những nhà hát Opera Quốc Gia, những Viện bảo tàng cổ kính, nhà Nghị viện hoành tráng, lâu đài lịch sử Hoàng Gia Hofburg to lớn và bề thế, các trường Đại học danh tiếng của Áo… đều nằm gần đó, rất thuận tiện cho việc đi lại và thăm viếng. Một trạm xe điện ngầm (Metro) gần nhà thờ Chánh tòa Stephansdom, đã giúp hai chúng tôi đi lang thang khắp nơi trong thành phố với tấm bản đồ chỉ dẫn trong tay.
Hệ thống Metro ở Vienna rất tốt, sạch sẽ, chạy đúng giờ, và rất dễ dàng cho mọi người dân cũng như du khách xử dụng tiện lợi và hữu ích. Có thể nói Vienna có một hệ thống chuyên chở công cộng cho người dân, được xếp hạng tốt nhất trên thế giới. Tôi đã từng đi thăm viếng nhiều thành phố lớn trên thế giới như London, Paris, Nice, Tokyo, Kyoto, Osaka, Moskva, Saint Peterburg, Amsterdam, New York,Washinton DC, Boston, Vancouver, Montreal, Toronto, Singapore, Bangkok, Guadalajara, Cancun, Singapore, Kurla Lumpur,… và đã di chuyển trên những hệ thống công cộng, tương tự cho người dân và du khách xử dụng, nhưng phải công nhận hệ thống Metro ở Vienna là số “Một” trên thế giới. Họ có cách làm việc, suy nghĩ, tính toán rất thực tế và rất khoa học, thực sự phục vụ cho lợi ích của người dân chứ không phải phục vụ cho một ý thức hệ hay một chủ nghĩa “tào lao” nào cả.Có lẽ vì họ ở gần, sát bên cạnh biên giới Đức, nên họ có nhiều ảnh hưởng về tư duy, sự suy nghĩ, cách làm việc giống dân tộc Đức, ông hàng xóm to lớn ở bên cạnh. Tuy nhiên người Áo ngày nay luôn luôn tự hào và hãnh diện là một nước Áo độc lập và xinh đẹp của vùng Trung- Âu và họ sẽ quay mặt hay giận dữ khi bạn nói Đức-Áo tuy hai nhưng là môt, tuy cả hai đều cùng xử dụng chung một ngôn ngữ “Deutch” giống y chang như nhau.
Vienna, Cái Nôi Âm Nhạc Cổ Điển Thế Giới:
Lang thang ở thành phố Vienna trong bầu không khí tự do, thoải mái tình cờ chúng tôi đã được ghé thăm Đại Hội phim ảnh ở Vienna. Tuy không nổi tiếng như những giải thưởng phim ảnh Oscar ở Holywood, giải Cành Cọ Vàng (Palm d’Ore) ở Cannes, giải Sư Tử Vàng (Golden Lion) ở Venice, những giải khác ở Berlin, hay ở Montreal… nhưng nơi đây trước tòa lâu đài cổ kính và hoành tráng, một sân khấu với màn ảnh rộng lớn ở ngoài trời đã được dựng lên để công chúng và những người yêu mến nghệ thuật điện ảnh tham dự và thưởng ngoạn tự do. Rất nhiều hàng ghế ở giữa lộ thiên và những hàng ghế trên cao và ở khán đài xung quanh có thể chứa hàng chục ngàn người xem phim. Họ không dựng những cờ quạt, khẩu hiệu tuyên truyền chính trị như ở những nước còn chậm tiến, lạc hậu, hay còn cộng sản… Điều này chứng tỏ người dân và ban tổ chức ở Vienna có trình độ văn hóa và thưởng ngoạn nghệ thuật rất cao và rất tự do, dân chủ. Không thấy có bóng dáng của cảnh sát, công an, bảo vệ, quân đội, mật vụ hay sự nhòm ngó của các “công an mạng” gì cả. Gần đó quầy hàng văn hóa, ẩm thực của các nước tham dự phim ảnh được các quốc gia bảo trợ cũng được trình bày và phục vụ rộng rãi cho người xem phim hay du khách thưởng thức những món ăn ngon truyền thống và các loại thức uống dân tộc của mỗi quốc gia.
Nhưng có lẽ Vienna nổi tiếng nhất vẫn là nền âm nhạc cổ điển thế giới (Classical Music). Nói đến Vienna mà không nói đến những nhạc sĩ tài hoa như Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791), Johann Strauss II (1875-1899), Franz Haydn (1732-1809), Joseph Franz Schubert (1797-1828),… với những bản nhạc hòa tấu cổ điển vang lừng trên thế giới… Ngoài những viện bảo tàng nổi tiếng, những lâu đài lịch sử to lớn, những công viên tuyệt đẹp, phải nói Vienna có những dàn nhạc giao hưởng quốc gia chuyên nghiệp, cũng như có rất nhiều dàn nhạc giao hưởng nghiệp dư khác. Bên cạnh đó phải nói đến những phòng hòa nhạc, hay phối khí âm nhạc và những trường đào tạo, trường dạy âm nhạc chuyên nghiệp, những Nhạc Viện Quốc Gia, các Hí viện Opera, Ball Rooms nổi tiếng tại Vienna. Do đó trình độ thưởng ngoạn về âm nhạc cổ điển của người dân ở Vienna rất cao, khó nơi nào trên thế giới sánh bằng. Các bản nhạc bất hủ như Giòng sông xanh / Blue Danube hay bài Ave Maria của Schubert đã được yêu mến và đi vào trái tim của hàng trăm triệu người khắp nơi trên thế giới… Trong phim ảnh, phim Sound of Music với nữ tài tử Julie Andrews xinh đẹp và dễ thương. Phim này đã được đóng tại thành phố Salburg, sát biên giới Đức-Áo đã mang lại 7 giải thưởng Oscar năm 1965 và phim này cũng đã mang lại những hình ảnh tươi đẹp cho quốc gia này. Salsburg cũng là nơi sinh của nhạc sĩ tài hoa Mozart, và bản nhạc của ông đã được chọn làm quốc ca cho Cộng hòa Áo năm 1970. Gần đây, nữ ca sĩ da đen Dianna Ross của Mỹ đã trình diễn và cùng dàn Đại Hòa Tấu- Giao Hưởng (Symphony) của Vienna trong DVD & CD 1993 “Christmas in Vienna” cùng với hai danh ca Tenors trứ danh người Ý là Placido Domingo và Jose Carreras. Các bạn có thể tìm và mua tác phẩm này qua các tiệm bán nhạc ở Mỹ như Borders Bookstore, Fry’s Electronics, Tower Records,… hay mua trực tiếp qua Amazon.com
Năm 2005 khi đi thăm viếng Moskva, tôi hân hạnh được nữ nhạc sĩ Đỗ Phượng Như hướng dẫn du lịch, cô tốt nghiệp tại Nhạc viện Tchaikovsky, đang sinh sống và làm việc tại Moskva. Cô là người dẫn đầu trong “Nữ Tứ Tấu Vỹ Cầm” của “Nghệ Sĩ Nhân Dân Nga” (vì cô đã nhập tịch Nga) và nhóm Tứ Tấu này đã đi trình diễn nhiều nơi trên thế giới như ở London- Anh quốc, Budapest- Hungary, Washington DC- Hoa Kỳ; nhưng chưa lần nào nhóm Tứ Tấu Violin có buổi trình diễn ở Vienna – Áo quốc. Khi đi thăm và du lịch Moskva, Đỗ Phượng Như đã hướng dẫn tôi đi thăm viếng nhiều nơi tại Moskva, kể cả nhạc viện âm nhạc Tchaikovsky, nơi cô học Violin từ khi qua Nga năm 11 tuổi, và nhạc sĩ Đặng Thái Sơn học Piano, và anh nầy đã đoạt giải thưởng Chopin 1980, khi mới 22 tuổi, tai Vacsava, Ba lan và nay Đặng Thái Sơn đã định cư và dạy nhạc tại Montreal, Canada (bố là họa sĩ Đặng Đình Hưng bị đày dọa và vùi dập trong vụ Nhân Văn Giai Phẩm –Xuân 1956, và dường như nhà văn Thế Giang đã lồng vào trong tác phẩm Thằng Người Có Đuôi ghi lại những cay đắng và chua xót của thời đó - xuất bản năm1984).
Xã Hội Dân Chủ tạiCộng Hòa Áo
Là một quốc gia đa đảng và dân chủ, Cộng hòa Áo đã thể hiện những nét rất rõ rệt trong mọi sinh hoạt dân chủ xã hội tại nơi đây. Họ thực sự đại diện cho sự tự do và quyền làm chủ của các tầng lớp xã hội khác nhau của quốc gia này mà họ đại diện. Những chính đảng quan trọng thường ít khi đạt được đa số tuyệt đối trên 51% trong các cuộc bầu cử, nên họ thường hay liên kết với một vài đảng khác để có tỷ số hơn 50% lá phiếu để thành lập chính phủ. Họ rất công bằng và thực tế trong việc phân chia tỷ lệ các bộ trưởng theo tỷ lệ hài hoà của số phiếu mà người dân đã tự do lựa chọn người đại diện để đặt quyền lợi của quốc gia, dân tộc trên những quyền lợi của các đảng phái chính trị. Ở đây không có vụ “Đảng cử-Dân bầu”, một trò hề sắp đặt và rẻ tiền như ở những quốc gia chậm tiến, độc tài, hay cộng sản còn thống trị người dân. Đảng Cộng Sản Áo cũng được tự do hoạt động bình thường như mọi đảng phái tự do khác. Tuy nhiên, kỳ bầu cử năm 2009 Đảng Cộng Sản Áo chỉ được tổng số 1% lá phiếu của toàn dân, đa số tập trung tại thành phố Graz, nằm về phía Đông Nam của thành phố Vienna. Người dân Áo đã trải qua những kinh nghiệm lịch sử cay đắng và chua xót nên họ hiểu rõ hơn hết những hậu qủa của xã hội Nazi / Phát xít đã gieo tai họa cho loài người.
Các đảng chính trị ở Áo như SPO (Social Democratic Party), OVP (People Party), FPO (Freedom Party of Austria), BZO (Alliance for the Future of Austria), CWI/SLP (Socialist Left Party), KPO (Communist Party), OGB (Trade Union Federation) đều đã hoạt động trong tinh thần ganh đua và bình đẳng với mọi đảng phái khác trong khuôn khổ của luật pháp, lấy người dân làm trọng tài và lá phiếu tự do làm phương tiện lựa chọn người thay mặt mình để cầm quyền, mang lại tự do, no ấm, bình đẳng, và hạnh phúc thực sự cho mọi người dân trong xã hội tại nơi đây. Đây là một bài học quý báu mà không phải dân tộc nào cũng tìm thấy được trên con đường tiếp cận với tự do và hạnh phúc của một xã hội dân chủ, đa đảng trong pháp luật.
Lời Kết
Đến Vienna người ta cấn có một tâm hồn thật nghệ sĩ, phóng khoáng, và rất yêu âm nhạc, mới thưởng thức được những cái hay, cái đẹp của nền âm nhạc cổ điển của Tây phương. Và đến đây để thấy những sinh hoạt bình thường của người dân Vienna, những sinh hoạt xã hội chính trị thường ngày của người dân Áo nói chung… đã không bị “thiên lệch”, cưỡng chế hay bị buộc phải đi theo lề bên trái, hay lề bên phải, như ở những xứ độc tài toàn trị, tôn giáo cuồng tín, hay độc đảng Cộng sản nay còn sót lại rơi rớt trong lịch sử của loài người. Tôi đã đến đây tìm hiểu, và để cuộc sống của cá nhân tôi thêm phong phú, tấm lòng của tôi thêm cởi mở, và nhân hậu hơn, cũng như để chia sẽ với bạn đọc những điều chính mắt tôi thấy, tai tôi nghe, tay tôi sờ và cảm xúc được. Những ngày lang thang ở Vienna, cùng du hành với anh Vũ Thư Hiên thật là thú vị, hạnh phúc, và đầy ý nghĩa trong cuộc sống.
Trần Đức Hợp
San Diego, tháng 4, 2010
Email: hopthuysan16@yahoo.com
