Ngành chăn nuôi nai tại Canada đã vươn lên một cách đáng kể từ thập niên vừa qua, đặc biệt là giống nai đỏ red deer, cerf rouge (cervus elaphus) và nai wapiti (cervus elaphus canadensis).

 

Theo thống kê của Cơ Quan Kiểm Tra Thực Phẩm Canada (CFIA), năm 2004 riêng tỉnh bang Quebec có trên 22.000 nai nuôi.

 

Gồm các giống như: red deer, cerf de Virginie, daims, và wapiti.

 

Ngoài Québec ra, tỉnh bang Alberta và Saskatchewan cũng có nuôi trên 135.000 nai các loại.

 

Trên thế giới, Tân Tây Lan là quốc gia đầu tiên đã khởi xướng việc chăn nuôi nai đỏ red deer vào thập niên 70 với một đàn nai trên 1,6 triệu con được phân phối ra trong 6.000 trại.

 

Tại Canada, mục đích của việc nuôi nai là để lấy nhung, để lấy thịt, để sản xuất nai giống, cũng như để biến chế bộ sừng nai thành đồ vật kỷ niệm hay trophy.

 

Trong tất cả họ nhà nai cervidés, chỉ có nai đực mới có sừng, ngoại trừ giống caribous (rennes)thì con cái cũng mang sừng.

 

Loại nai nầy sống nhiều tại vùng lạnh như Bắc Âu và Canada.

 

Nhung nai được cắt vào mùa Xuân, và thường được thực hiện qua phương pháp gây tê mê nên cần phải có sự trợ giúp của thú y sĩ.

 

Nai đỏ dược nuôi chủ yếu nhằm để lấy thịt. Khai thác nhung chỉ là việc thứ yếu.

 

Wapiti có một bộ sừng to lớn và uy nghi nhất, có thể rộng tới 120cm và dài 180cm.

 

Wapiti được nuôi để cung cấp nhung bán cho kỹ nghệ dược phẩm Trung Quốc.

Giá bán lối 40-70$/lbs.

 

Đây là sừng non trong giai đoạn phát triển lúc ban đầu.

Nhung được cắt khoảng 55-65 ngày sau khi mọc ra, và tùy thuộc vào mức độ calci hóa của tế bào.

Khác với trâu bò, ở loài nai đặc biệt là sau khi bị cắt một năm thì nhung sẽ mọc trở lại từ đỉnh như cũ.

 

Nhung chứa rất nhiều mạch máu và thần kinh, tất cả được bao phủ bên ngoài bởi một lớp da nâu đỏ mềm chứa nhiều nhung mao nhuyễn êm ả. Nhung là giai đoạn tập hợp rất nhiều tế bào chưa phân hóa trước khi chúng được cốt hóa sau nầy.

 

Tốc độ nhung mọc ra rất nhanh, khoảng 2cm/ngày. Nhung cũng có chứa rất nhiều tuyến nhờn giúp giữ cho lông được mướt.

 

Theo các nhà khoa học thì nhung là một loại thuốc rất bổ cho sức khỏe, vì là nơi tập trung của rất nhiều yếu tố tăng trưởng cùng những yếu tố điều hoà cho sự chuyển hóa tế bào.

 

 

Theo y học cổ truyền Trung Quốc, lộc nhung là một vị thuốc rất quý.

 

Hy Lạp và La Mã ngày xưa cũng đã đề cao tính năng bổ dưỡng của nhung nai.

Các khảo cứu những năm gần đây của Trung Quốc và Nga đã cho biết, nhung nai giúp làm tăng khả năng và tăng thành tích thể dục cũng như trí dục.

 

Lộc nhung (Cervus Nippon, Antler velvet, Bois de velour, Lu Rong, Nokyon, corne servi parvum.): sử dụng để tăng sinh lực, bổ dương, trị cao máu, giảm cholesterol, loãng xương,

bổ xương, ngừa viêm sưng...

 

Lộc nhung có thể làm ức chế tính dung nạp (tolerance) đối với những liều morphine liên tiếp.

 

Trên lý thuyết, phụ nữ nên tránh xài lộc nhung trong những ca họ đang nhạy cảm với hormon estrogen, thí dụ như trong ca có bệnh sử gia đình về cancer vú và cancer của cổ tử cung.

 

Lộc nhung cũng còn làm tăng sức miễn dịch, đồng thời làm chậm lại tiến trình lão hóa của cơ thể.

 

Theo quảng cáo của giới Đông y và thực phẩm thiên nhiên, thì lộc nhung là một sản phẩm ngoại hạng, giúp cải thiện sức khoẻ, trợ dương, điều hòa kinh nguyệt, trị nhức đầu, viêm khớp, bổ máu, hồi phục sức khoẻ và làm lành vết thương, v.v.

 

 

Nhung nai có chứa 50-70% protein và amin acid, sulfate de chondrotine, sulfate de glucosamine, collagène giúp cho sự phát triển của mô sụn.

 

Các nhà khoa học Nga cũng có trích được từ nhung ngâm rượu chất pantocrine và rantarine. Đây là những chất có tính năng giúp giảm stress và tăng cường khả năng tình dục, tăng thành tích trong các cuộc tranh tài thể thao, điều hoà huyết áp...

 

Tại Canada, sau khi thu hoạch, nhung được làm cho khô trong môi trường có kiểm soát.

Sau đó thì xay thành bột và vô viên con nhọng capsules chứa 200mg-250mg bột nhung.

Trường hợp xuất cảng sang Trung Quốc, nhung thường được giữ y dạng ban đầu lúc thu hoạch.

 

Đại Hàn là quốc gia tiêu thụ nhiều nhung nai nhất thế giới.

 

Nhung được sản xuất nhiều tại Hoa Kỳ, Canada, Nga,Trung Quốc,Tân Tây Lan và Úc Châu...

 

 

Tại Canada, rất nhiều trại chăn nuôi nhỏ cần phải nhờ đến thú y sĩ trong việc cắt nhung.

 

Nai là loài vật rất dễ bị kích động, dễ bị stress nên mỗi khi bị ví bắt chúng thường phản ứng lại rất dữ dội như nhảy bổ tứ tung, vùng vẫy rất dữ dội nên dễ bị thương, bị gẫy chân, bị bầm dập mình mẫy...

 

Nhiệm vụ của thú y sĩ là đánh thuốc mê và gây tê cho con vật khỏi bị đau đớn.

Thuốc mê là xylazine, liều 250-350mg cho nai đỏ, và 300mg-450mg cho Wapiti.

 

Xylazine được nạp vào ống dài và được phóng ghim vào mình nai. Nai bị thấm thuốc và từ từ ngã xuống, đầu không ngóc lên được. Chờ thêm 10-15 phút nữa cho chắc ăn. Sau đó bịt mắt nai lại bằng một miếng vải. Dùng dây buột chặt (garrot) phía dưới gốc sừng để cầm máu. Sau đó tiêm thuốc gây tê chlorhydrate de lidocaine 2% quanh gốc sừng.

 

Theo luật Canada, nếu sử dụng xylazine thì phải chờ thêm ba ngày nữa cho thuốc tê tan mất hết con vật mới được cho phép làm thịt.

 

Sau khi nhung được cắt xong, thuốc kích thích tolazoline hoặc yohimbine được sử dụng để hóa giải thuốc mê xylazine. Và tháo gỡ bỏ dây garrot ở gốc sừng ra sau đó 10 phút.

 

Cũng có một số nhà chăn nuôi tự cắt lấy nhung mà không cần đến sự trợ giúp của thú y sĩ. Họ sử dụng chuồng ép bằng sắt (cage hydraulique) để kềm giữ nai và cắt nhung bằng dụng cụ điện (électro analgésie). Phương pháp nầy không được Tân Tây Lan cho phép cũng như không được sự chấp thuận của các hiệp hội thú y Hoa Kỳ và Canada, thí dụ như The American Veterinary Medical Association và Canadian Veterinary Association.

 

Tân Tây Lan thường sử dụng chuồng ép kèm theo phương pháp gây tê tại chỗ để cắt nhung.

 

Nếu nhung không được thu hoạch vào mùa xuân, thì nó cần được cắt bỏ đi vào tháng 8 trước khi con vật lên giống.Vào thời điểm nầy, tỉ lệ testostérone trong máu không ngớt gia tăng lên rất cao, sừng sẽ bị calci hóa, và lớp da nhung sẽ mất đi. Nai trở nên hiếu chiến và nguy hiểm. Cực điểm của chất testosterone xảy ra vào cuối tháng 10 và đầu tháng 11.

 

Một con nai đỏ trưởng thành nặng 250-325kg có thể cho từ 4 tới 10kg nhung tươi.

 

Và Wapiti nặng từ 450-550kg có thể cho trên 20kg nhung.

 

Giá bán 1kg nhung lối 100$CAN

 

 

Nai nuôi để lấy thịt thường được tập trung tại vùng Québec và Ontario.

 

Thịt nai venison rất mềm, ngon, chứa ít mỡ và ít cholesterol.

 

Mục tiêu của nhà chăn nuôi nai là nhắm vào một trọng lượng trước khi hạ thịt lối 130kg lúc con vật được 16 tháng tuổi.

 

Nai tơ chịu lạnh dở vì chứa ít mỡ. Mùa đông, nai tơ thường có khuynh hướng kén ăn, giảm mức tiêu thụ chất khô nên dễ bị gầy còm cachexie và chết.

 

Bệnh tiêu chảy yersiniose do vi khuẩn yersinia sp là bệnh thường giết hại nai con và nai tơ.

 

Nhung nai quả thật là một vị thuốc đáng cho chúng ta quan tâm.

 

Y học cổ truyền và thực phẩm thiên nhiên đều hết lời ca tụng tính chất bổ dưỡng cũng như tính năng phòng trị một số bệnh tật của lộc nhung.

 

Ngược lại, Tây y thì xem nhung như một thực phẩm bổ sung có giá trị cao nhưng họ vẫn cũng còn dè dặt về tính năng trị liệu của nó./.

 

 

 

-         Michel Lemire. L’élevage du cerf- Une nouvelle domestication. Le Médecin Vétérinaire du Québec. Vol 31,No 1,2001

 

-         Y Học Cổ Truyền VN- Dược Học. Lộc Nhung

 

-         Passeport Santé. Net- Bois de velours.