Lên mạng ngày 9/12/2010
Bệnh Paget
Bệnh Paget do vị bác sĩ James Paget nhận diện vào năm 1877, ông sinh năm 1814 là con trai trong gia đình làm chủ một ngân hàng rất giàu tại anh Quốc. Bác sĩ James Paget am tường về hai lãnh vực y khoa và sinh học, là bác sĩ của bệnh viện Saint Bartholonew ở London, đồng thời cũng là giáo sư dạy môn cơ thể học, sinh lý học, bệnh học, rất giỏi vể khoa giải phẩu. Lúc tuổi đời 63, bác sĩ James Paget xác định bệnh về xương dính liền với tên của ông là “bệnh Paget” (năm 1877) khi ấy chưa có máy X quang (X quang được phát minh năm 1895 ở nước Đức). Bác sĩ James Paget mất năm1899 lúc đó người ta xem những hồ sơ bệnh nhân của ông thì biết rằng có tất cả 23 người mắc bệnh Paget.
Bệnh Paget là bệnh xương phát triễn dầy thêm chỉ xãy ra ở tuổi từ 55 trở lên. Bệnh này thường hiện diện ở xương đùi, tay, chậu, sọ… Bệnh nhân lớn tuổi khi có hiện tượng tăng trưởng dầy của lớp xương “cortex layer” nằm dưới lớp xương ngoài cùng “periosteal layer” (peri là ngoài, osteal là xương, layer là lớp) thì mắc phải chứng bệnh Paget. Vì sự biến đổi hình dạng của xương phình to ra, khiến sức chịu đựng của xương trở nên “yếu đi” vì giảm chất xương “bone matrix”, kéo theo ngoại hình của cơ thể bất thường gây đau nhức toàn thân vào giai đoạn cuối khiến xương dễ bị gẩy “pathological fracture”.
Khởi thủy bệnh nhân không cảm thấy triệu chứng gì cả, xương biến dạng sau nhiều năm khiến đi đứng bắt đầu khó khăn phải nhờ đến cây gậy, đội nón không vừa vì xương đầu phình to hơn lúc bình thường… Vào năm 1877 chưa có máy X quang để chụp hình xương. Vì thế sau nầy những nhà khoa học khen tặng tài năng của bác sĩ James Paget và đặt tên bệnh này là bệnh Paget “Paget’s Disease”.
Mãi sau này trung tâm nghiên cứu y khoa Schmorl ở nước Đức mới công bố là bệnh Paget hiện diện ở 138 bệnh nhân trên tổng số 4.614 người mắc bệnh xương chiếm tỉ lệ là 3%. Bệnh này ít xãy ra với dân ở Á Châu và Phi Châu so với dân ở Âu Châu.
Theo nghiên cứu sau nầy của trung tâm bệnh học Anglio Saxon ở England xác nhận thêm rằng bệnh Paget hiện diện nơi đây từ hơn 1 ngàn năm qua.
Sau đó những nhà nghiên cứu về cơ thể bệnh học khảo sát từ một xác ướp trong kim tự tháp Ai Cập ghi nhận bệnh Paget hiện diện trong cơ thể vua Neanderthal.
Thêm nữa là có một nhạc sĩ thiên tài cổ điển Tây Phương “Beethoven” cũng bị bệnh Paget khiến xương đầu phình to ra, lớp xương sọ bên trong nở rộng ép nghẽn đường dẫn của đôi dây thần kinh não số 8 làm mất hoàn toàn thính giác của người nhạc sĩ tài hoa này lúc tuổi xế chiều.
Đến nay sinh lý bệnh học vẫn còn mơ hồ vể nguyên nhân gây ra bệnh Paget, chỉ giải thích tổng quát rằng bệnh người già… thì hệ tuần hoàn không còn lưu thông sung mãn nữa bởi vì vách mạch máu dầy hơn hồi còn trẻ, các tuyến nội tiết yếu dần, sự biến dưỡng kém hơn, kéo theo sức đối kháng trong cơ thể không còn mạnh mẽ như lúc tuổi xuân thì…
Trong phòng thí nghiệm thì thấy rõ rằng có sự gia tăng bất thường chất hydroxyproline trong nước tiều là nguyên nhân từ sự phân hóa quá độ của xương “bone collagen”. Trong máu thì nồng độ alkaline phosphatase gia tăng lên đến 20 lần vì xương bị phân hóa gây nên hậu quả là nồng độ calcium trong máu rất cao so với cơ thể bình thường.
Hậu quả là xương to lên, nhưng yếu dần, kéo theo hình dáng của xương biến dạng làm cho bệnh nhân đi đứng khó khăn. Dùng kỷ thuật chụp X quang sẽ thấy xương sọ có dạng những cục bông gòn “cottonwool”. Xương đùi thì biến dạng phình lên và hiện diện những đường nứt như bẻ trái chuối nứt ngang chưa gẩy ra “banana sign” …
Không thể xác định lúc nào là khởi thủy bệnh Paget, lúc bác sĩ định bệnh là chuyện đã rồi, chỉ khuyên bệnh nhân nghỉ ngơi tịnh dưỡng, nên dùng cá là thức ăn chánh, mỗi ngày cần uống thuốc bổ “calcitonin” và nên “Quẳng Gánh Lo Đi Mà Vui Sống”.
Cottonwool (xương sọ nhìn ngang) Banana sign (xương đùi nhìn ngang)
BS Trần Văn Diên 70-73 (CT) Texas ngày 21-11-2010
Trở lại Trang Khoa Học
