TRUNG HỌC NÔNG LÂM SÚC CẦN THƠ

Lên mạng ngày 25/7/2011

CHÓ PHÚ QUỐC – ĐÃ TRỞ LẠI SÀN ĐẤU!

Phu Quoc Ridgeback Dog- Back to the Arena

TS. Nguyễn Xuân Niệm
(Phó Giám đốc Sở KH&CN Kiên Giang)

Trên chuyến bay VN 0533, Đốm Phú Quốc đã tham dự FCI World Dog Show 2011 - Cuộc thi Chó đẹp Thế giới năm 2011, do Liên đoàn các Hiệp hội Nuôi Chó giống Quốc tế (FCI) tổ chức tại Paris. Nhân sự kiện, chó Phú Quốc hiện diện trở lại sàn đấu Quốc tế sau hơn 117 năm vắng bóng (Từ ngày mà 2 con chó Phú Quốc có tên Xoài và Chuối dự thi chó đẹp thế giới tại thành phố Anvers - Bỉ, năm 1894). Xin có đôi hàng thông tin về chó Phú Quốc như sau:

Theo người Thái cho rằng chó Phú Quốc có nguồn gốc từ Thái Lan, cách từ 3.000 năm. Nhưng theo tài liệu của Pháp thì chó Phú Quốc có nguồn gốc từ một giống chó Phi Châu, gọi là Rhodesian Ridgeback. Ngược lại, theo Nhà truyền giáo và thám hiểm David Livingstone viết trong quyển sách in năm 1857 có nói đến chó Phú Quốc (mà tiền thân là giống chó Hottentots). Ông cho rằng thuở xưa những thương thuyền của người Bồ Đào Nha và Hà Lan khi chở nô lệ đi bán đã mượn đường ngang qua Campuchia và Việt Nam. Lúc đó, Phú Quốc là Đảo cảng rất thuận lợi cho thương thuyền tiếp tế thêm nước ngọt và thức ăn. Các thủy thủ trên thương thuyền thường trao đổi chó Rhodesian Ridgeback cho ngư dân (Campuchia và Việt Nam) để đổi lấy những vật phẩm của xứ này. Từ đó, chó Phú Quốc đã được nuôi nấng và sử dụng trong việc săn bắt thú trên cạn và ngay cả bắt cá dưới nước. Đảo Phú Quốc là đảo cô lập xa đất liền, vì vậy giống chó này được bảo tồn nguyên gốc. Theo kết quả nghiên cứu 617 mẫu chó trong 3 năm 2000-2003 của Thạc sĩ Nguyễn Văn Biện và cộng sự, Giảng viên Khoa Nông nghiệp và Sinh học ứng dụng thuộc Trường Đại học Cần Thơ do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Kiên Giang tài trợ kinh phí, thì chó Phú Quốc có những đặc điểm như sau:

Ngoại hình chó có tầm vóc trung bình, dáng cao thon. Lông ngắn, dày và sát. Thân thường nổi lên những bắp cơ ở vùng đùi trước và đùi sau. Đuôi vót thon và cong lên. Chó có mõm dài, thường có màu đen. Mắt sáng. Tai nhỏ và đứng. Bốn chân cao, bàn chân có màng thích hợp cho việc bơi lội dưới nước. Về tính khí thì chó Phú Quốc là giống hiếu động và nhanh nhẹn. Chó rất hay sủa khi gặp người lạ hay vậy gì lạ. Trong khi sủa người lạ, chó thường có tư thế sẵn sàng tấn công. Cũng chính với tính khí này mà chó Phú Quốc có khả năng đi săn và giữ nhà rất tốt. Chó rất thân thiện với chủ nhà, đặc tính này thường thấy rõ khi so sánh nuôi cùng với chó khác. Nhiều người xem, chó Phú quốc là một giống rất thông minh, đặc tính này thể hiện trong những trường hợp đi săn, tấn công và vây bắt con mồi, giữ nhà hoặc chó có thể cứu chủ trong những pha nguy hiểm trước thú rừng, hay trong chiến tranh. Bên cạnh đó, chó Phú Quốc còn giữ một số đặc tính hoang dã như thích tru hơi dài, đào hang để đẻ con, ăn thịt thú khi đi săn,…

Căn cứ vào điều tra trong nhân dân, các số liệu thu được và tham khảo ý kiến với những người lớn tuổi và có kinh nghiệm nuôi và sử dụng chó Phú Quốc. Nhóm nghiên cứu đề nghị chó Phú Quốc cần có với những tiêu chuẩn như sau:

1. Đầu chó nhỏ phù hợp so với sọ dài, tai nhỏ, và đứng, mõm đen, mắt nâu;

2. Thân hình thon nhỏ với ngực nở, bụng thon đặc biệt là chó đực bụng phải thật thon thể hiện nhanh nhẹn mạnh mẽ, sâu ngực nên ngang bằng với khuỷu chân, thân có số đo chiều dài lớn hơn số đo chiều cao;

3. Bốn chân chó khỏe các bắp thịt nổi rõ, duỗi thẳng khi đứng, bàn chân có màng phát triển;

4. Đuôi với lông ngắn vót, thường xuyên ở tư thế cong với độ cong từ ½ đến ¼ vòng tròn;

5. Bộ lông có thể nhiều màu sắc khác nhau nhưng tốt nhất là đen, nâu, vàng còn màu trắng hoặc lang đen trắng thì không được chấp nhận. Kiểu lông phải thẳng và ngắn (< 2 cm), lông phải dày đặc trưng nằm sát vào thân;

6. Chó phải có xoáy lưng, hình dạng xoáy kiểu nào cũng chấp nhận được. Ngoài ra, chó nên có những xoáy tròn hai bên cổ và hai bên hậu môn;

7. Thể trọng trung bình 15 kg;

8. Chó phải có khả năng săn thú tốt, giữ nhà giỏi nhưng không cắn người hay ăn thịt gia súc nuôi trong nhà;

9. Chó phải thật thân thiện với chủ và dễ làm quen. Tuy nhiên, phải sủa tốt và thể hiện khả năng sẵn sàng tấn công nếu người lạ không chùn bước;

Sau khi tổng kết về ngoại hình, Thạc sĩ Biện và cộng sự tổ chức lấy ý kiến các lão nông tri điền, những người có kinh nghiệm nuôi chó và những người quan tâm đến chó Phú Quốc để xây dựng thang điểm đánh giá ngoại hình như sau (xem Bảng 1):

Bảng 1. Những đặc điểm ngoại hình chính của chó Phú Quốc

Table 1. The major appearance characteristics of Phu Quoc Ridgeback dogs

Đặc điểm ngoại hình/ appearance characteristics	Điểm/ Score
Xoáy lưng/ Ridgeback	20
Bộ lông/ Fur	20
Ngoại hình tổng quát về chiều cao, sự cân bằng/ Overall appearance in height, balance	20
Đầu/ Head	15
Thân, lưng, ngực, khum/ Body, back, chest, curved	10
Cổ và vai/ Neck and shoulders	5
Chân và bàn chân/ Leg and foot	5
Đuôi/ Tail	5
Tổng cộng/ Total	100

Qua theo dõi về sinh dục và sinh sản, Thạc sĩ Biện và cộng sự có kết quả ghi nhận như sau: tuổi con cái lên giống lần đầu là 12 tháng (51,8%); lên giống tập trung nhiều vào tháng 12 (33,3%). Riêng con đực thì khó điều tra qua phỏng vấn vì chó nuôi thả rong và không quản lý, vì vậy không nắm được chó đực phối giống lần đầu khi nào, phối mỗi tháng bao nhiêu lần, phối bao nhiêu chó cái. Tuy nhiên, một ghi nhận khá thú vị là: một chó đực ở Hòn Thơm (cách Nam đảo của Phú Quốc khoảng 8 km) đã 20 tuổi vẫn còn nhảy cái và cắn nhau giành cái. Điều này cho thấy khả năng nhảy cái của chó Phú Quốc là rất lâu. Một đặc tính khá quan trọng từ chó Phú Quốc làm hang để đẻ (52,9%). Tỷ lệ còn cao hơn vì trong quá trình điều tra còn bỏ sót. Tỷ lệ này nói lên tính hoang dại của chó. Số vú mỗi bên 4-5, tương đương hai bên là 8-10 vú, số vú này phù hợp cho số chó sơ sinh trong khoảng 8-10 chó con. Đặc biệt tỷ lệ nuôi sống là 96,42%. Các chỉ tiêu về sinh lý máu cũng được nghiên cứu, hầu hết thường nằm trong biến động của loài, trung bình của 100 mẫu chó Phú Quốc như sau: Hồng cầu 4,57 x 10⁶; Hematocrit 40%; Hb 13,15g/L; Bạch cầu 10,71 x 10³; Neutrophil 77%; Eosophil 0,34%; Basophil 0%; Lymphosite 21%; và Monocyte 0,9%.

Giờ đây, danh tiếng chó Phú Quốc không còn chỉ trong phạm vi tầm quốc gia mà lan ra cả thế giới như cuộc thi FCI World Dog Show 2011 - Cuộc thi Chó đẹp Thế giới năm 2011, do Liên đoàn các Hiệp hội Nuôi Chó giống Quốc tế (FCI) tổ chức tại Paris vừa qua. Để chó Phú Quốc mãi mà sản vật của tổ tiên để lại, chúng ta cần có trách nhiệm để duy trì và phát triển chúng, do vậy những kiến nghị sau cần được xem xét và lưu tâm sớm:

- Phải có biện pháp phòng trị bệnh thích hợp, kịp thời;

- Ngăn chặn nạn trộm chó và kiểm soát việc làm thịt chó;

- Kiểm soát việc bán chó con, đặc biệt bán những cho tốt mà giữ lại chó xấu giữa vai trò sinh sản;

- Chọn lọc phát triển chó tốt để sản xuất chó con, đặc biệt là chó có xoáy, bộ lông sát, ngoại hình đẹp,…;

- Phát triển chó kết hợp du lịch bằng cách giới thiệu chó Phú Quốc với khách du lịch qua nhiều kênh thông tin như Internet, sách báo,…;

- Cần đăng ký để tên chó Phú Quốc vào Danh mục các giống chó của FCI, mới hội đủ điều kiện du đấu thế giới trong thời gian tới./.

H1. Có xoáy, lông sát, dáng đẹp và đuôi cong,… những ngoại hình tốt của chó Phú Quốc. (Ảnh: Kiều Diễm)

Fig 1. Ridgeback, close fur, beautiful appearance and tail curved good appearances of Phu Quoc dog. (By Kieu Diem)

H2. Đặc tính hoang dã đào hang đẻ con của chó Phú Quốc. (Ảnh: Kiều Diễm)

Fig 2. Wild character in digging hole to bear of Phu Quoc Dog (By Kieu Diem)

H3. Đốm (bên trái) - chú chó đoạt giải Champions đầu tiên của Việt Nam 2006. (Ảnh: N.H.T)

Fig 3. Spotted dog (in the left) – One wins first Champion prize of Viet Nam 2006 (By N.H.T)

H4. Ông Phạm Thành Bưởi và Vện với danh hiệu “Vô địch thế giới chó Phú Quốc năm 2011” tại Paris. (Ảnh: VKA)

Fig 4. Mr. Pham Thanh Buoi and striped dog with the title “World Champion Phu Quoc Dog in 2011” in Paris (By VKA)

PHU QUOC RIDGEBACK DOG- BACK TO THE ARENA

Nguyen Xuan Niem Ph.D.
(Vice Director, the Department of Science and Technology of Kien Giang)

On the flight VN 0533, Phu Quoc Ridgeback Dog participated in the FCI World Dog Show 2011 – World Beautiful Dog Competition in 2011, held by the FCI in Paris. On the occasion, Phu Quos Ridgeback Dog returned to the international mat after more than 117 years absent (From the day 2 two Phu Quoc Ridgeback Dogs named Xoai (Mango) and Chuoi (Banana) participating in the world competition of beautiful dogs in Anvers City- Belgium, in 1894). Here is some information on Ridgeback Dog of Phu Quoc as follow:

Thai people said that Phu Quoc dog originated from Thailand, dated 3,000 years. However, according to French references that Phu Quoc dog originated from an African dog race, called Rhodesian ridgeback. Conversely, according to the messenger and the explorer David Livingstone wrote in the book printed in 1857 mentioning Phu Quoc dog (the predecessor was Hottentots dog race). He thought that in old time merchant ships of Portugal and Netherlands when transporting slaves for selling they borrowed road to Cambodia and Vietnam. At that time, Phu Quoc was the seaport. Sailors on merchant ships usually exchanged Rhodesian ridgeback dogs with anglers (Kampuchea and Viet Nam) for the products of this country. From then, Phu Quoc dog was bred and used in hunting animals in land and even catching fish under water. Phu Quoc Island is isolated far from mainland, thus this dog race origin was conserved. According to experimental results of 617 dog samples in 3 years 2000-2003 of Nguyen Van Bien et al., the lecturer of the faculty of Agriculture and Applied Biology, the University of Can Tho financially assisted the department of Science and Technology of Kien Giang, Phu Quoc dog has these characteristics as follows:

The dog appearance is medium height, tall and slim. The fur is with short, thick and close hair. Body often floats up in the ante and post thigh muscles. The tail tapered and curled. Dogs have long muzzle, usually black. Eyes are bright, ears and head are small. Four legs are high, with webbed feet suitable for swimming underwater. In temper, the Phu Quoc dog is active and agile. Dog usually barks to strangers or strange things. While barking strangers, dogs often are ready to attack. With this temper, Phu Quoc dogs are capable of hunting and keeping house. Dog is friendly with the master, these characters usually met when comparing culture with other dogs. Many viewers, Phu Quoc dog is a very intelligent breed, these properties present in the case of hunting, attacking and capturing their prey, keeping house or dog can save all of the masters the animals, or in war. In addition, the Phu Quoc dog is holding a number of properties like yell long breath, burrow to bear, and carnivore when hunting,...

Based on surveying the population, the data collected and consulted with the elders and experienced adoption and use of Phu Quoc dogs. Researchers suggest these criteria for Phu Quoc dogs:

1. Small dog head suitable with long skull, small and standing ears, black muzzle, and brown eyes;

2. Small body with slender chest, tapering abdomen, especially males shown to be very agile strong, deep chest should be equal to the elbows, the body is a measure of length greater than height;

3. Four healthy dog legs with muscles visible, stretched upon standing, developing webbed feet;

4. Short-haired tail with the breathtaking, often in the position curve with curvature from ½ to ¼ circle;

5. Coat color can vary but it prefers black, brown, yellow, white or even black, and white corridor is not acceptable. Style hair must be straight and short (<2 cm) thick coat typical to close to the body;

6. Dogs must have a back spiral, whirlpool shape and style is acceptable. In addition, dogs should have a spin round the neck and the two sides of the vent;

7. Average weight of 15 kg;

8. Dogs must be able to hunt well, keep the house good but do not bite or eat domesticated animals;

9. Dogs have to be very friendly and easy to use. However, be good barking and showing his willingness to attack if the strangers are not deterred.

After summarizing the appearance, Bien et al. asked opinions of fill farmer, experienced dog owners, and those interested in Phu Quoc dog to build the score level as follows (see Table 1):

Through monitoring of the dog sexuality and the reproduction Bien et al. recorded results as follows: female age for first mating was 12 months (51.8%) concentrating in December (33.3%). Particularly for males, it is difficult to investigate through interviews, because dogs are freely bred and not managed, so we do not grasp time for male first mating, mating times per month, with how many females. However, an interesting note is that a male dog in Hon Thom (the South of Phu Quoc Island about 8 km) 20 years old and is still able to mate and compete to get a female. This suggests that the mating time of the Phu Quoc dog is very long. A very important feature from the Phu Quoc dog is to dig hole for laying (52.9%). The rate is higher because the investigation was omitting. This rate tells the wilderness of dog. Number each breast is 4-5 each side, equivalent to 8-10 breasts for both sides, this number of breast is suitable for babies between 8-10 puppies per litter. Especially survival rate is 96.42%. The physiological indicators of blood were also studied, most often in the fluctuations of the species, an average of 100 samples of Phu Quoc dog is as follows: Red blood cells 4.57 x 10⁶; Hematocrit 40%, Hb 13.15 g/L; Leukocytes 10.71 x 10³; Neutrophil 77%; Eosinophil 0.34%; Basophil 0%; Lymphocyte 21%; and Monocyte 0.9%.

Now the fame of Phu Quoc dog is within not only the national range but also over the world as the FCI World Dog Show Competition in 2011 - World dog beauty contest in 2011, by the Federation of Dog Breeding Association International (FCI) held in Paris recently. For Phu Quoc dogs ever remain the produce of ancestors, we are responsible for maintaining and developing them, so the following recommendations should be considered and interested earlier:

- There must be measures to prevent and treat diseases appropriately and promptly;

- Prevent theft of dogs and control dog meat slaughtering;

- Control the sale of puppies, especially selling good ones, but keep bad dogs from reproductive role;

- Select and develop good dogs to produce young dogs, especially dogs with ridgeback, close coat, good appearances, ...;

- Develop dog breeding combined with tourist by introducing the Phu Quoc dog with tourist via media information like Internet, books,...;

- Require registering the name of Phu Quoc dog in the breed list of FCI, then eligible for the world competing in the future. /.