Lên mạng ngày 13/8/2011
NƯỚC SINH TỐ TRÁI CÂY
Nguyễn Thượng Chánh, DVM
Từ cổ chí kim, con người vẫn hằng tin tưởng rằng mỗi loại thực phẩm ăn vào đều là những vị thuốc đem đến cho ta sức khỏe, và thậm chí còn giúp phòng chống hoặc chữa trị một số bệnh tật nữa. Ý niệm này cũng không mới mẻ gì. Các danh sư về y học ngày xưa như Hoa Đà, Biển Thước và cả Hippocrate, 2400 năm về trước đều nhìn nhận sự liên hệ mật thiết giữa thức ăn và sức khỏe: “Hãy để thức ăn trở thành những vị thuốc” (Laissez les aliments devenir votre médecine).
***
Hầu hết các nhà khoa học đều nhìn nhận rằng rau cải và trái cây là những thực phẩm rất cần thiết cho sức khỏe. Cơ quan Quản trị Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng như Health Canada đã đưa ra lời khuyến cáo rằng mọi người nên dùng thật nhiều rau cải và trái cây, ít nhất là từ 5 tới 10 phần chuẩn (par portion, per serving) mỗi ngày. Một phần chuẩn tương đương với :
- 1 trái pomme cở trung bình
- 1 tách rau cải tươi
- 1/2 tách trái cây tươi
- 1/2 tách nước ép trái cây
- 1/4 tách trái cây khô
Có bổ ích gì cho sức khỏe không?
Rau quả tươi là nguồn cung cấp vitamins (vitamin C, B6, folate), chất khoáng, chất xơ và nhất là các hoạt chất thực vật (phytochemicals) có tác dụng như những chất chống oxy hóa (antioxidants).
Ăn nhiều rau cải và trái cây rất tốt cho sức khỏe, không sợ bị béo phì vì chúng chứa rất ít calorie, và chất béo hầu như không đáng kể.
Chất xơ trong rau quả giúp chúng ta ít bị táo bón, ngừa cancer ruột già, đồng thời loại chất xơ tan trong nước thấy nhiều trong cám của một số ngũ cốc (như oat bran) còn có tính làm giảm chất cholestérol trong máu. Potassium và magnesium cần thiết cho hoạt động của tim, cơ, cũng như giúp điều hòa áp huyết động mạch.
Nói chung các dưỡng chất, các vitamins, các enzymes, và các chất chống oxy hóa hiện diện trong rau quả đều rất cần thiết cho một sức khỏe tốt. Chúng giúp giảm thiểu nguy cơ xuất hiện của các bệnh mãn tính, các bệnh liên quan đến mắt, bệnh viêm khớp, bệnh tiểu đường type II, bệnh tim mạch, tắc nghẽn mạch vành tim, áp huyết cao, và cả một vài loại bệnh ung thư nữa…
Chất chống oxy hóa là gì?
Trong hoạt động biến dưỡng, cơ thể tạo ra các chất phế thải gọi là gốc tự do ( free radical, radical libre). Đây là các phân tử bất ổn định, thường xâm nhập vào tế bào, tấn công vào chất DNA, làm hại tế bào đồng thời làm gia tăng tốc độ lão hóa của nó.
Tuy mang tiếng là có hại nhưng cơ thể cũng phải cần đến một số gốc tự do trong hoạt động phòng chống cảm nhiễm cũng như giúp vào sự co thắt của cơ trơn thành động mạch. Một sự thặng dư gốc tự do sẽ có hại cho sức khỏe.
Khói xe, ô nhiễm không khí, tia tử ngoại (ultra violet) ánh sáng mặt trời, khói thuốc lá, một số thuốc Tây ,và tình trạng bị căng thẳng tinh thần (stress) đều làm gia tăng gốc tự do. Cũng may để đối phó tác động oxy hóa của gốc tự do chúng ta có các chất chống oxy hóa, hiện diện trong hầu hết các loài rau cải và trái cây.
Các chất chống oxy hóa có thể là những loại vitamins, như vitamin C (trong cam quít, kiwi…), và vitamin E có tác dụng ngăn cản sự phối hợp của gốc tự do với cholesterol xấu LDL, gây nên tình trạng xơ cứng động mạch. Vitamin E còn có khuynh hướng làm loãng máu và giảm hiện tượng máu bị đóng cục lại.
Ngoài ra các chất như carotenoids, beta carotene có trong rau quả màu vàng cam (sẽchuyển ra thành vitamin A trong cơ thể), chất lutein và zeaxanthin (trong rau cải có lá xanh đậm), lycopene trong cà tomate, bioflavonoids, sulforaphane, indole, proanthocyanidins vv…đều là những chất antioxidants vô cùng quan trọng.
Một vài chất chống oxyt hóa tiêu biểu .
Vitamin C (ascorbic acid): trong cam, quít, bưởi, kiwi, dâu Tây vv…Giúp tăng sức miễn dịch, ngừa cảm cúm, giúp tạo chất keo cho mô liên kết, cũng như giúp mô xương, mô sụn, răng và nướu răng được phát triển bình thường.
Beta carotene : antioxidant nhóm carotenoid, có nhiều trong rau quả có màu vàng như bí rợ, carotte, khoai lang, cà tomate … Rất tốt cho mắt.
Lutein: nằm trong nhóm carotenoid, có rất nhiều trong rau cải có màu xanh đậm, chẳng hạn như rau mồng tơi , vv…Rất tốt để ngừa bệnh cườm mắt (cataract) và bệnh thoái hóa hoàng điểm võng mạc AMD (age-related macular degeneretion) thường xảy ra ở người trên 50 tuổi. Tuổi tác cao, thuốc lá và ánh sáng mặt trời là những nguyên nhân chánh của bệnh thoái hóa hoàng điểm. Bệnh nhân lần lần bị giảm thị lực, thấy không rõ chi tiết, nhất là thị giác trung tâm, trường hợp nặng sẽ bị mù lòa.
Lycopene : thuộc nhóm carotenoid,thấy trong cà tomate, trong bưởi hồng, apricots,và trong dưa hấu vv…Rất tốt để ngừa cancer tiền liệt tuyến ở đàn ông. Nên biết rằng lycopene ở cà tomate nấu chín (tomato sauce, và tomato paste) có tỷ lệ hấp thụ cao hơn cà tomate được ăn sống .
Vitamine E hay Tocophérol: trong các loại hạt, như hạnh nhân, hạt dẻ, các hạt đậu nẩy mầm, dầu carthame (safflower oil), dầu bắp, dầu đậu nành, trong xoài , trong khoai lang …
Selenium : là một loại bần tố (oligoélément), thấy trong ngũ cốc, như gạo, lúa mì, hạt dẻ Brazil vv…
Anthocyanes : nho đỏ, rượu chát đỏ, trái bleuets (blueberries), fraises, strawberries, framboises, chou rouge…
Quercétine : củ hành, vỏ pomme, trà, broccoli…
Catéchines : trà xanh, cacao…
+Flavonoids/Polyphénols: rượu chát đỏ, nho tím, lựu, cranberries
+Vitamin like antioxidants: Coenzyme Q10, Glutathione
+Antioxidants do cơ thể tạo ra: Superoxide dismutase (SOD), catalase, Glutathione peroxidase
Nước trái cây còn gọi là nước “ sinh tố ”
Nước trái cây rất bổ dưỡng vì có chứa vitamins, enzymes, antioxidants, và chất xơ. Ngoài ra nó cũng rất dễ được cơ thể hấp thụ.
Uống nước trái cây thường xuyên rất tốt cho sức khỏe.
Nước sinh tố hay nước trái cây xay cũng không mấy lạ gì đối với chúng ta, vì nó đã có mặt tại quê hương mình từ hơn 50 năm nay rồi.
Jugo juice hay Smoothie là nước trái cây tươi xay trong máy sinh tố rất phổ biến tại hải ngoại. Nó cũng chẳng khác gì nước “sinh tố” của Việt Nam. Jugo juice trung bình 4-5$/ly tại Montreal.
A smoothie (alternatively spelled smoothy) is a blended, chilled, sometimes sweetenedbeverage made from fresh fruit (fruit smoothie) and in special cases can contain chocolate or peanut butter. In addition to fruit, many smoothies include crushed ice, frozen fruit, honey or contain syrup and ice ingredients. They have a milkshake-like consistency that is thicker than slush drinks. They can also contain milk, yogurt or ice cream. Smoothies are often marketed to health-conscious people, and some restaurants offer add-ins such as soy milk, whey powder, green tea, herbal supplements, or nutritional supplement mixes. Smoothies became widely available in the United States in the late 1960s when ice cream vendors and health food stores began selling them. By the 1990s and 2000s, smoothies became available at mainstream cafés and coffee shops and in pre-bottled versions at supermarkets all over the world (wikipedia)
Ngày nay trên thị trường có bán rất nhiều loại nước ép làm từ đủ loại trái cây, có khi còn được cho tăng cường thêm vitamin C, calcium, folate, ginseng, nha đam (aloe vera) vv…Có loại thì được chế biến từ nước ép nguyên chất, có thứ thì được làm từ chất trích concentrate của trái cây, và cũng có thứ thì chỉ được làm từ mùi vị thiên nhiên của trái cây mà thôi.
Nói chung đây là những sản phẩm kỹ nghệ nên có chứa nhiều hóa chất, và thường được cho thêm rất nhiều đường glucose- fructose (tức là hight fructose corn syrup rất xấu). Vitamin C trong các loại nước cam bán ở chợ cũng không đồng nhất với nhau.
Tỷ lệ vitamin C có nhiều nhất trong các lon nước cam đậm đặc (concentrate), kế đến là nước cam lạnh,và tệ nhất là các lon hộp nước cam không cần trử lạnh, được bày bán trên các kệ. Nước cam mua về vừa mới khui ra thì kể như vitamin C cũng bắt đầu lần lần mất đi từ lúc đó. Để tránh bị đau bụng và tiêu chảy, chúng ta nên mua những loại nước ép trái cây nào đã được hấp khử trùng rồi và có ghi chữ pasteurized trên hộp .
Vi khuẩn salmonella, và E.coli 0157: H7 có thể nhiễm vào nước trái cây lúc được sản xuất tại nhà máy. Nước bưởi cũng rất tốt như nước cam, nhưng cần để ý đặc biệt là loại nước nầy có thể tương tác (interaction) với một số thuốc Tây, làm gia tăng tác dụng của các món thuốc nầy lên gấp bội rất nguy hiểm. Đó là các thuốc trị cholesterol thuộc nhóm Statins (Mevacor, Lipitor, Zocor), các antihistamines (Seldane), thuốc trị cao áp huyết Plendil, các thuốc tâm thần Halcion, Tegretol, Valium, thuốc giảm sức miễn dịch như Neoral dùng cho các ca ghép bộ phận, thuốc chống đau nhức Methadone và thuốc trợ dương Viagra.
Bên cạnh nước trái cây thì cũng có nước légume cũng bổ dưỡng không kém. Mua trong chợ, các loại nước nầy thường chứa nhiều loại légumes cùng một lúc gọi là cocktail. Cái bất lợi là chúng thường chứa nhiều hóa chất bảo quản và nhất là có rất nhiều đường hoặc nhiều muối sodium. (thí dụ Tomato juice và V8 vegetable juice)
V8 Vegetable juice
High-sodium diets are linked to an increase in blood pressure and a higher risk for heart disease and stroke. Reducing the amount of sodium you consume can help lower high blood pressure or prevent it from developing in the first place. Keeping your blood pressure at healthy levels is important, because high blood pressure can lead to heart attacks or stroke.
Nước sinh tố tại gia
Ngày nay phong trào nước sinh tố tại gia (home made)cũng đang được rất nhiều gia đình Việt Nam chiếu cố hết mình. Phương pháp dưỡng sinh nầy vừa dễ làm, vừa rẻ tiền, hoàn toàn thiên nhiên 100 %, và bảo đảm là rất tốt cho sức khỏe. Bạn thử uống mỗi ngày, liên tục trong một tháng thì sẽ thấy sắc diện mình thay đổi ngay, bớt mỏi mệt bần thần, da dẻ hồng hào và trở nên láng cón.
Nguyên tắc là phải uống nước sinh tố cocktail gòm nhiều loại légumes và trái cây xay chung nhau cùng một lúc, và phải có đủ ngũ sắc: trắng , xanh , đỏ , vàng , tía (purple). Tại hải ngoại, chúng ta có thể sử dụng các nguyên liệu sau đây : pomme các màu , nho tím không hạt , chuối chín, khóm, dâu Tây strawberry, blackberry (mure), đu đủ, xoài chín, kiwi, hồng (kaki, passion fruit ), cam, quít, avocados (trái bơ), celery, broccoli, tomate, carrot, ngò Tây, ngò om, khổ qua, ớt ngọt đủ màu (poivron, pepper) loại xanh, đỏ và vàng, và nếu có thể có dược mãng cầu Xiêm, sầu riêng, mít thì càng ngon và đậm tình quê hương nữa.
Nên sử dụng rau quả còn tươi mới tốt. Rau quả phải được rửa thật sạch, gọt bỏ hết vỏ, lấy hột, lấy lõi ra (pomme) xắt nhỏ, bỏ từ từ vô máy xay sinh tố ( blender) và nhớ thêm nước nhiều ít tùy theo ý mỗi người.
Không bỏ đường hay bỏ muối. Có thể cho thêm vô một hủ yogurt cho tăng thêm tính bổ dưỡng.
Người gõ thường uống mỗi ngày vào buổi sáng. Tối thiểu 7-8 món bỏ chung vô. Chế vô 1/3 nước. Xay ra nước sệt sệt, purée, đủ cho hai ly lớn. Uống liền tại chỗ.
Nước sinh tố làm theo lối nầy thì rất tiện lợi, uống luôn xác. Chúng ta tiêu thụ hầu như tất cả các dưỡng chất, vitamins, và cả chất xơ có trong rau quả, không bỏ phí đi một chất nào hết.
Cũng có người thì thích sử dụng máy xay ép chỉ lấy có nước mà thôi, xác bỏ ra.
Theo thiển ý của người viết thì phương cách nầy có hơi bất tiện vì cần phải dùng đến một khối lượng rất lớn nguyên liệu, mất mát đi quá nhiều dưỡng chất và chất xơ còn sót lại trong bã xác, và đây chưa kể đến những loại rau quả tự nó chứa rất ít nước nên không thích hợp để ép lấy nước.
Dù cho có dùng phương pháp nào đi nữa, thì nước sinh tố cũng nên được uống liền ngay lập tức lúc vừa mới xay xong vì vitamin C có khuynh hướng giảm bớt đi theo thời gian.
Kết luận
Rau cải và trái cây, rõ ràng là những thành phần vô cùng quan trọng và xung yếu trong một chế độ dinh dưỡng tốt.
Không những chỉ có số lượng rau quả ăn vào mới đáng kể, nhưng chúng ta cũng cần phải để ý đến chất lượng và sự đa dạng của nó nữa . Nên pha trộn chung nhiều loại rau quả khác nhau về màu sắc (ngũ sắc), về tính bổ dưỡng cũng như về tính trị liệu để có được đầy đủ vitamins và các chất antioxidants cần thiết.
Rau cải và trái cây quả thật không nhũng là những thực phẩm bổ ích nhưng đồng thời chúng cũng có thể được xem như là những dược phẩm mầu nhiệm nữa./.
Tham khảo
-Nguyễn Thượng Chánh & Nguyễn Ngọc Lan. Những thực phẩm giúp phòng chống ung thư
-Siêu quả hay siêu marketing?
Montreal, August 12, 2011
