Hiểu rỏ hơn về một tỉnh Đông Bắc Việt Nam, địa đầu biên giới giáp Trung Quốc , tộc dân Kinh là thiểu số :

Tân Hưng là cõi Hưng Tuyên, 
Vũ Ninh tỉnh Bắc , Dương Tuyền tỉnh Đông . 
Ấy là Vũ Định tiếp cùng biên manh ….

( Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca )

 

 

 Dân số năm 1999 là 491 055 người; năm 2004 là 508 200 người; năm 2006 là 518 900 người; đầu năm 2010 là 611 000 người. Với dân số này năm 1999, Cao Bằng chỉ xếp trên Bắc Cạn, Kon Tum,  đứng hàng thứ 59   trong tổng số   61 tỉnh thành cả nước . So với các tỉnh thuộc trung du và và miền núi phía bắc, Cao Bằng đứng áp chót, chỉ trên Bắc Cạn. Tỉ xuất gia tăng tự nhiên của Cao Bằng tương đối cao, thường vượt quá 2% . Nhưng nhờ hiệu quả công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình. Mức sinh giảm nhanh từ 3.68% năm 1991 xuống 2 02% và chừng 1.69% năm 2000. Tuy tỉ xuất gia tăng tự nhiên vẫn còn khá cao, nhưng tốc độ phát triễn dân số thực tế lại thấp, vì cường độ xuất cư khá mạnh. Đất canh tác ít, thiếu việc làm nên dòng xuất cư Cao Bằng tương đối lớn , phần lớn là hai tộc dân Tày, Nùng,  chủ yếu vào các tỉnh Tây Nguyên .Riêng ở tỉnh Đắc Nông , ước lượng nay có đến trên 100 000 người hai tộc dân Tày, Nùng .

        Cao Bằng có 22 tộc dân chung sống. Trong số này có 7 tộc dân chủ yếu xếp theo thứ tự từ cao xuống thấp theo thống kê năm 1999 là Tày ( chiếm 43.9 % ), Nùng (32.8% ), Dao hay Mán ( 10.7 % ),  H’Mông hay Mèo ( Miêu ) ( 6.8 % ), Kinh ở hàng thứ năm về số lượng ( 3.9% ), Sán Chay (1.0 % ), Hoa ( 0.1%). Các tộc dân khác còn lại, mỗi tộc dân số lượng ít hơn 500 người, chỉ chiếm 0.72 % tổng số dân Cao Bằng. Người Tày đông nhất tập trung chủ yếu ở các huyện Hòa An, Trùng Khánh, và rải rác khắp các huyện thị còn lại. Phân đông người Tày cư trú ở vùng thấp , khai khẩn các lòng chảo, thung lũng và trên các sườn đồi làm thành ruộng bậc thang. Người Nùng đứng thứ hai về số lượng, phân bố nhiều nhất ở huyện Quảng Hòa, sau đó là Hà Quảng, Hòa An. Địa bàn của họ là  nơi chuyễn tiếp vung núi thấp và vùng núi cao. Người Dao cư trú xen kẻ với nhiều rộc dân khác như Lô Lô , Sán Chỉ , Sán Chay … ) cùng sinh sống trên vùng núi cao. Người H’ Mông tụ cư trên vùng núi cao, những thung lũng có địa hình hiểm trở với độ cao trung bình 800- 1000m và trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt. Địa bàn cư trú của người H’Mông và Dao phần lớn ở các huyện vùng cao như Bảo Lạc, Nguyên Bình, Thông Nông và một số xã vùng cao thuộc huyện Hòa An, Hà Quảng. Người Kinh  tập trung ở thị xã Cao Bằng và các huyện Hòa An và Nguyên Bình ( ở Nguyên Bình và Tĩnh Túc ). Người Sán Chay và các tộc dân ít người khác ( Lô Lô, Sán Chỉ, Sán Dìu , Ngái … ), cư trú ở các huyện vùng cao Bảo Lạc, Nguyên Binh .  

 

Cao Bằng là địa danh xuất hiện từ lâu đời ở nước ta . Trải qua các giai đoạn Phùng Nguyên, Đồng Dậu , Gò Mun của nền văn minh Sông Hồng  đến giai đoạn Đông Sơn các đời vua Hùng, vùng đất Cao Băng thuộc bộ Vũ Định, đất nước người Việt cỗ, tên nước là Văn Lang . Chúng ta được biết rằng   hơn 100 năm sau Câu Tiễn ( năm 333 trước Công Nguyên ), nước Việt ở Triết Giang bị quân Sở diệt, lìa tan xuống Giang Nam, rải rác theo miền bờ biển và lục địa như Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây, Lĩnh Nam. Ở đấy, họ hỗn hợp với thổ dân địa phương , thành lập các bộ lạc hay quốc gia nhỏ , tên chung là Bách Việt. Nhưng các bộ lạc nhỏ dần dần bị các bộ lạc lớn thôn tính , chỉ còn lại 5 nhóm Việt tộc có hình thức quốc gia là Đông Việt ở Ôn Châu , hay Đông Âu Việt , Mân Việt ở Phúc Châu , Nam Việt ở Quảng Châu, Tây Âu và Lạc Việt ở   phía Nam Quảng Tây và Bắc phần Đông Dương ngày nay.

Khi các tộc dân trên nước Việt Nam vươn lên định hình văn minh và nhà nước đầu tiên thì cũng là lúc ở phương Bắc một đế chế lớn, đế chế Tần thành lập và bắt đầu bành trướng xuống phương Nam . Năm 214 trước Công Nguyên, Tần Thủy Hoàng Đế   - Shin Huang Ti sai Đồ Thư và Sử Lộc  cầm quân tiến xuống phía Nam, vựợt sông Dương Tử, chiếm vùng đất mà người Trung Hoa gọi là vùng Bách Việt, lập ra 3 quận là Quế Lâm ( Kueili, nay là vùng bắc và đông Quảng Tây) Nam Hải ( Nan Hai tức Quảng Đông )  và Tượng Quận (  Hsiang vùng Bắc Việt ngày nay). Người Việt cỗ của nước Văn Lang - Âu Lạc đã anh dũng và bền bỉ đấu tranh đánh bại cuộc xâm lược qui mô lớn của đế chế Tần. Đồ Thư bị người địa phương kháng cự giết chết. Nhà Tần cử Nhâm Ngao ( hay Nhâm Hiêu ) làm hiệu úy quận Nam Hải và Triệu Đà (Chao T’o ) làm huyện lệnh Long Xuyên ( Lung Chuan ) thủ phủ quận Nam Hải. Cuộc đấu tranh của người Việt gian nan bội phần. Hàng loạt cuộc khởi nghĩa bị nhận chìm trong máu lữa ( Khởi nghĩa hai bà Trưng năm 40, bà Triệu, họ Mai,  họ Phùng, họ Khúc… nổi dậy giành chính quyền năm 905 … ).

                                      Lý Thường Kiệt ( 1019 - 1105 )

              Đến thời Nguyễn, Cao Bằng được đặt là Hiệp Trấn, sau đổi thành phủ Trùng Khánh. Đến năm 1831, đặt thành tỉnh Cao Bằng, bỏ chế độ thổ mục, thổ hào. Ngày 27-12- 1875, Cao Bằng hợp nhất với Lạng Sơn, thành tỉnh Cao Lạng. Ngày 29 - 12- 1978, tỉnh Cao Bằng đựợc tái lập. Hiện nay, tỉnh Cao Bằng bao gồm 1 thị xã ( Cao Bằng ) và 12 huyện: Bảo Lạc, Bảo Lâm, Hạ Lang, Hà Quảng, Hòa An ( Nước Hai ), Nguyên Bình, Phục Hòa, Quảng Uyên, Thạch An ( Đông Khê ), Thông Nông, Trà Lĩnh ( Hưng Quốc ), Trùng Khánh. Một điều đáng buồn là năm 1979,  Đặng Tiểu Bình gốc Ba Thục - Tứ Xuyên ( hay gốc Chuang hay Zhuang , tiếng Việt là Tráng,  Quảng Tây ? , vì Đặng tiểu Bình đã khuấy động dân Tráng nổi dậy chống chánh thể Quốc Dân Đảng Trung Hoa )  lại như các triều đại Tống, Minh, Thanh … xua 300 000 ( có sách nói là 600 000) quân 3 tỉnh Quảng Tây , Quảng Đông dòng dõi Bách Việt như Âu Việt, và Vân Nam xâm lăng Việt Nam, tàn phá 20 thị trấn, huyện lỵ , tỉnh lỵ quan trọng thuộc tỉnh Lạng Sơn như tỉnh lỵ Lạng Sơn, Đồng Đăng, Lộc Bình: tỉnh  Lào Cai như Cam Đường , Mường Khương, Bát Xát , Sa Pa - Chapa , Phố Lu- Bảo Thắng, Cốc Xam ; tỉnh  Lai Châu như Phong Thổ và tỉnh Cao Bằng như tỉnh lỵ Cao Bằng, Phục Hòa, Quảng Uyên, Hạ Lang, Thoát Lãng, Hòa An, Đông Khê, Trùng Khánh, Thông Nông , Sóc Giang.      

              Địa hình
Cái cò lặn lội bờ sông,  

 

- Dạng phổ biến nhất là dạng cácxtơ (Karst), phát triễn tại các khu vực Tân kiến tao nâng lên ( từ trung bình đến yếu và rất yếu ) với nền địa chất ưu thế là đá vôi. Do ảnh hưởng mạnh của các quá trình ngoại sinh đã tạo ra hàng loạt dạng địa hình cácxtơ như các khối cácxtơ trụi thấp ( đông và tây Hà Quảng ), núi cácxtơ xâm thực thấp, đồi cácx tơ xâm thực, cánh đồng cáxtơ ( Quảng Yên ).

Đồi núi Cao Bằng cũng như ở vùng Đông Bắc tỏa ra theo hai hình cánh cung.  Cánh cung Ngân Sơn, nằm phần lớn ở địa bàn Cao Bằng, trải dài từ Bắc Kạn lên tới Đồng Văn , phía tây thung lũng Sông Cầu. Xin nhắc lại là trên cao nguyên đá Đồng Văn có điểm Cực Bắc của Việt Nam là Lũng Cú, được mệnh danh là “nóc nhà của Việt Nam “ , nơi nổi tiếng  “ cúi mặt sát đất , ngẫng mặt đụng trời “. Cánh Cung sông Gấm cao trung bình 1000m, trải dài từ Tuyên Quang qua Cao Bằng lên tới Hà Giang.  

Về mặt sinh thái, lảnh thổ Cao Bằng có thể chia ra làm 4 tiểu vùng :

 -tiểu vùng núi đá vôi phía bắc và đông bắc, địa hình cao , chia cắt nhiều .Những thung lũng hẹp thiếu nước , xen kẻ các dãy núi đá vôi là đặc trưng chủ yếu của tiều vùng này

 - tiểu vùng núi, đất phía tây và tây nam tỉnh, địa hình chia cắt mạnh, độ dốc lớn

Khí hậu
Một chiều rừng mưa,

 

           Theo các đặc điểm khí hậu vừa kể, Cao Bằng có khi hậu á  nhiệt đới ( bán ôn đới ) gần giống bang Florida hay miền nam Texas, Louisiana … hơn là khi hậu  Ca Li, Hoa Kỳ .

            Nguồn  nước mặt phân bố chủ yếu trên các sông suối, hồ đầm. Mạng lưới sông suối Cao Bằng thuộc các lưu vực sông Bằng ( Bằng Giang), sông Gấm( hay Gầm ), sông Quây Sơn . Quan trọng nhất là sông Bằng. Sông Bằng bắt nguồn từ Nà Vài ỏ cao độ 600m, chảy theo hướng tây bắc- đông nam, qua thị xã Cao Bằng đến Thủy Khẩu ( Tà Lùng ) sang Trung Quốc. Sông Bằng là một hệ thống sông lớn ở vùng Đông Bắc, chiều dài 108 km, diện tích lưu vực 4560km², có đến 26 phụ lưu, chảy qua gần như giữa tỉnh. Trước khi vào bồn địa Cao Bằng, sông chảy trên vùng đồi sa diệp thạch, nhận một phụ lưu là sông Chi Lao. Ngang thị xã Cao Bằng, sông nhận thêm 2 phụ lưu quan trọng nữa là sông Hiến ở hữu ngạn và sông Trà Lĩnh ở tả ngạn. Các sông khác là sông Gấm ( huyện Bảo Lạc ) do sông Nheo và sông Nho Quế hợp thành, rồi chảy qua địa phận tỉnh Hà Giang. Sông Quây Sơn, sông Bắc Vọng chảy qua huyện Trùng Khánh. Trên sông Quây Sơn, đoạn chảy qua Trùng Khánh có thác Bản Giốc đẹp nổi tiếng . Bên cạnh Thác Bản Giốc là động Ngườm Ngao, dài 3km, là một trong những động đẹp của Viêt Nam. Thác Bản Giốc nói riêng và quần thể sông Quây Sơn , động Ngườm Ngao có giá trị lớn vê du lịch và thủy điện.     

             Cao Bằng còn có một số hồ . Nổi tiếng là hồ Thang Hen nằm trên đỉnh núi cheo ,leo, cách mặt biển hàng nghìn mét, một thắng cảnh có giá trị du lịch. Hồ hình thoi, rộng 300m, dài 100m, ẩn giữa rừng trám trắng, trám đen nhô lên nhiều khối đá tai mèo ở huyện Quảng Hòa. Đặc biệt nước hồ hàng ngày có 2 đợt lên xuống giống như thủy triều . Nước hồ trong xanh quanh năm, kể cả mùa nước lũ. Cạnh hồ Thang Hen còn có hồ Thang Luông với một hòn núi nhô lên giữa hồ, rất ngoạn mục .

 

- Đất mùn vàng đỏ và đỏ vàng trên núi (Humic Ferralsols ) phân bố ở khu vực Phia Oắc, Phia Đa , thượng nguồn sông Hiến, có độ phong hóa ferralit ít hơn đất đỏ vàng (Ferralic Acrisol). Phản ứng hơi chua , độ no bazờ thấp , tầng mùn dày vi ở cao độ. Trên núi Phia Oắc, Phia Đa còn rải rác đất mùn alic ( Humic Alisols), đá phong hóa yếu tầng đất mỏng trên cùng là lớp thảm lá mục, có lá lẫn rêu ; xen lẫn với đất feralit. Tại các vùng núi đá vôi, phía đông và Tây Hà Quảng có loại đất mùn nâu đỏ, hàm lượng NPK không nhiều .

 - Đất feralit (Ferralic Acrisols) phát triễn trên các đá trầm tích, phổ biến hơn cả ở vùng đồi núi.   Bao gồm đất feralit đỏ vàng trên đá sét và đá biến chất, phản ứng chua, nghèo dinh dưỡng. Đất feralit vàng đỏ phát triễn trên các đá mácma acid, nghèo đạm, nghèo lân . 

 Tài nguyên rừng - thú vật

               Tài nguyên rừng và động vật Cao Bằng rất phong phú vì hai lý do : vị trí Cao Bằng đứng giữa hai vương quốc thực vật miền Toàn Bắc - Holartic và miền Nhiêt đới cỗ sinh - Paleotropic  và điều kiện thiên nhiên ( tự nhiên ) đa dạng. Rừng thiên nhiên Cao Bằng chỉ còn ở những nơi cao, có địa hình phức tạp như vùng núi Phia Oắc, Phia Đa hay trên các vùng đá vôi.  Ở đây có một số kiểu rừng: rừng á nhiệt đới   lá rộng thường xanh với quần hợp dẽ - sồi họ Fagaceae như loài Fagus longepetiola ở Sapa , loài Dẻ Cao Bằng Castanea mollissima đã được trồng trọt , Dẽ Bắc Giang Castanopsis boisii trái ăn được , Dẻ cau ( Dẻ đen , Dẻ óc ) Castanopsis   cerebrina , Kha thụ Sapa  Castanopsis  chapaensis , Kha thụ the Castanopsis fabrei, Kha thụ Lecomte Castanopsis lecomtei ở Sa pa trái cũng ăn được, Dẻ mang gai Lithocarpus echino phorus , Dẻ lỗ Lithocarpus fenestratus , Dẻ Lào Lithocarpus laotica , Dẽ cọng dài Lithocarpus longepediocellata , Dẻ trái nhiều Lithocarpus pleiocarpus, Dẻ xanh ( sồi lông ) Lithocarpus pseudosundaicus , Sồi sapa Quercus chapaensis, xen lẫn một số loài cây rụng lá ; rừng nhiệt đới hơi ẩm rụng lá rừng nhiệt đới ẩm xanh quanh năm. 

Thảm thực vật rừng thiên nhiên Cao Bằng bị tàn phá nhiều. Những nơi  bị tàn phá mạnh mẽ , thì phát triễn rừng thứ sinh gồm cây gỗ hổn tạp , trảng cây lùm bụi và các loại trảng cỏ. Trong rừng có một số loài gỗ quý như thông tre ( kim giao trước đào , faux pemou ) Podocarpus neriifolius, đổ quyên tiểu mộc như đổ quyên madden Rhododendron maddenii, đổ quyên nuttal Rhododendron nuttalii, đổ quyên vân nam Rhododendron yunnanensis, sơn trâm sapa Vaccinium chapaensis , ( nhắc lại cho người Huế  đổ quyên fortune Rhododendron fortunei ở núi Bạch Mã là một tiểu mộc), đổ quyên đại mộc như đổ quyên cây Rhododendron arboretum , đổ quyên chén lá dạng lá Dầu Rhododendron sinofalconeri…, kim giao kết lợp ( thông nang ) Podocarpus imbricatus , La Hán tùng ( thông tre lá ngắn ) Podocarpus brevifolius , pơ mu ( thông mụ, kim giao wallich Podocarpus ( nay tên mới là Nageia ) hay Decussocarpus wallichianus  một loài gỗ quý hiếm. Hoặc nhiều dược liệu như đảng ( đẳng ) sâm ( còn gọi là Ngân đằng Codonopsis javanica họ hoa chuông Campanulaceae , sa nhân  Amomum villosum var xanthoides ( Amomum xanthoides ) đã được trồng trọt làm gia vị , ngũ gia bông ( bì) rừng còi Rubus cochinchinensis , một loại dum mâm xôi hoa trắng trái đỏ ), hà thủ ô  Streptocaulon griffitii thuộc họ thiên lý Asclepiadaceae . ..

 

 

                 Quặng thiếc và vonfram tập trung ở vùng Phia Oắc.Thiếc Tĩnh Túc đã được khai thác từ thế kỷ thứ 15, chủ yếu là sa khoáng. Thời Pháp thuộc thiếc đã được khai thác mạnh mẽ và sau chiến tranh chống Pháp, công nghiệp khai thác và luyện thiếc đã được đẩy mau hơn nhiều. Vonfram phần lớn là quặng gốc, trữ lượng khoảng 23 000 tấn SnO₂ . Ít hơn ở vùng Qùy Hợp Nghệ An  ( 36000 tấn thiếc sa khoáng và 50 000 tấn thiếc gốc ). Và có lẽ cũng ít hơn trữ lượng ở Lâm Đồng nữa.

 Sung là một chang trẻ đẹp trai và thông minh. Mẹ Sung mong muốn cho con làm quan và cưới vợ đẹp. Thời Khổng giáo xa xưa , muốn làm quan phải thi đổ. Sung thi đổ .nhờ thông minh. Chàng  nhận được một bức thư ra lệnh phải về kinh đô hoàng cung, tuần lễ tới.  Con đã thi đổ ra làm quan, mẹ Sung vội vã cưới cho Sung một cô gái đẹp tên là Biooc Lương ( Hoàng Hoa hay Hoa Vàng ). Nhưng vì quá say mê tuần trăng mật, Sung quên bẳng lệnh xuôi kinh, mãi cho đến đêm cuối cùng mới nhớ đến. Biết mẹ sẽ vô cùng thất vọng  nếu Sung trễ hẹn, không còn được bổ ra làm quan nữa, Sung cầu khẩn thần thánh giúp chàng nhảy vọt đến hoàng cung. Rủi thay, Sung quên mất thần chú và nhảy đến 36 bước, không kiểm soát được phương hướng và tốc độ, tạo ra 36 miệng hố, cuối cùng khi đến đỉnh đèo Mã Phục, thì Sung chết vì mệt lữ, biến thành khối đá. Mùa mưa làm rộng miệng hố thành những hồ lớn, nhỏ đầy nước. Mùa khô đa số hồ đêu cạn nước , ngoại trừ Thang Hen. Nhưng lúc này, nước hồ hạ thấp, làm hiện ra một động lớn, có thể thám hiểm bằng bè tre. Hiện tại không có nhà hàng ăn và khách sạn ở Thang Hen, cách tỉnh lỵ Cao Bằng 20 km đến Đèo Mã Phục, đi thêm 1km dến ngã ba rẽ trái, tiếp tục thêm 4km thì đến nơi.

             Động Ngườm Ngao là một trong những động đẹp miền Đông Bắc. Có hai khu vực đáng xem, nhưng cổng vào chánh lại ở cách thác Bản Giốc 2km, trên đường đi về thị xã Cao Bằng. Nay đã thiết đặt điện ở động chánh và ánh sáng điện rất đẹp so với màu sắc lờ mờ ở nhiều động Việt Nam khác. Mất 45 phút để thám hiểm toàn động . Động thứ hai lớn hơn và một nhánh động này tiến ra xa đến thác . Nơi đây có một cửa vào «  bí mật « . Xem hết động này cần đến hai giờ và cần có đuốc ( đèn pin ).

 

Phát triễn Cao Bằng tiến lên với điểm xuất phát thấp, nhiều mặt mất thăng bằng nghiêm trọng trước những thách thức to lớn. Cơ cấu chủ yếu vẫn còn là nông nghiệp , trong khi diện tích đất canh tác có hạn, đa số trồng cây lương thực , sản xuất độc canh .Trước thời đổi mới năm 1979, còn bị quân đội xâm lăng Trung Quốc phá tan tành nhiều cơ sở công nghệ phôi thai, tiểu công nghệ biến chế nông nghiệp , nông dân bản làng phân tán vì chiến cuộc dữ dội. Trong thời kỳ 1991, tốc độ tăng trưởng GDP của tỉnh Cao Bằng ở mức tương đối thấp, đạt trung bình mỗi năm 7.03% Thời kỳ 1996- 2000 tốc độ phát triễn mau hơn nhiều, trung bình năm lên tới 13% . Có nghĩa là trong vòng 10 năm, GDP Cao Bằng tăng gấp hơn 3.5 lần. Tuy nhiên Cao Bằng phụ thuộc nhiều vào khu vực nông, lâm, ngư nghiệp, tỉ xuất trong GDP năm 2000   là 53.56 % .Trong lúc đó, khu vực dịch vụ dần dần khẳng định được vị trí, chiếm 30.8%. Chỉ khu vực công nghiệp và xây dựng, tuy cũng có gia tăng, nhưng  chỉ ở mức 15.64 % . GDP bình quân theo đầu người, năm 2000 chỉ mới bằng khoảng 53% mức trung bình của cả nước. Số xã thuộc diện nghèo đói, vào năm 2000,  vẫn còn trên 106 xã trong tổng số 175 xã tỉnh nhà . 22 xã chưa có  đường ô tô tới trung tâm.   

‘               Tốc độ phát triễn cả nước, theo tài liệu của bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ,  là 8% các năm 1990 - 1997 và 6.5 % các năm 1998 - 2003. Từ năm 2004 đến năm 2007 GDP Việt Nam  tăng trung bình là 8% mỗi năm, nhưng chậm lại chỉ còn 6.2% năm 2008  . Từ năm 1990 đến năm 2005, nông nghiệp Việt Nam tăng gấp đôi, biến nước nhà từ một nước nhập khẩu nông phẩm thành  quốc gia đứng hàng thứ hai xuất khẩu gạo, chỉ sau Thái Lan. Tính đến tháng 8/2009, Việt Nam đã xuất khẩu 37.3 tỉ đô la Mỹ, giảm mất 14 % so với năm 2008, nhưng giảm ít hơn mức dự liệu. Nhập khẩu Việt Nam thời gian này là 42.4 tỉ đô la, cũng giảm mất 28% so với năm 2008. Thế nhưng cán cân thương mãi Việt Nam vần thiếu hụt khoảng 5 tỉ đô la Mỹ. Mức đầu tư trực tiếp ngoại quốc foreign direct investment, FDI, đã tăng gia nhiều kể từ khi cho phép ngoại quốc đầu tư năm 1988, tuy rằng khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã ảnh hưởng nhiều đến FDI. Cũng tính đến 8/ 2009, FDI đăng ký là 10.4 tỉ đô la, giảm bớt 8. 2% so với 2008 vào cùng thời gian. Thanh tóan tư bản FDI tổng cọng là 6.5 tỉ đô la đến 8/ 2009, giảm đi 8.5% so với cùng thời gian 2008 . Năm 2008 , FDI đăng ký  là 71.7 tỉ đô la, FDI hiện hửu là 11.5 tỉ . Lợi tức mỗi đầu người Việt Nam tăng từ 220 đô la năm 1994, lên 1 024 đô la năm 2008. Sác xuất tiết kiệm trung bình của mỗi người Việt Nam là 30%. Điều đáng quan tâm là mức thất nghiệp ở đô thị đã tăng những năm gần đây và mức thất nghiệp đô thị và khiếm dụng nông thôn, ngoài ngày mùa, ước lượng khoảng chừng 25- 35%.              

                   

   

Giữa Cao Bằng và Quảng Tây là 3 cửa khẩu : Tà Lùng , Hùng Quốc , Sóc Hà. Tà Lùng là một trong những cửa khẩu lớn quốc gia., bên kia  phía Quảng Tây là Suấy khẩu , tạo giao lưu kinh tế Cao Bằng với bên ngoài. Nằm kề tỉnh Quảng Tây vừa thuận lợi vừa khó khăn đối với việc phát triễn kinh tế . Quảng Tây   là tỉnh nghèo Trung Quốc , đất rộng, dân đông, 100 lần hơn dân số Cao Bằng , nên có thị trường đa dạng về các mặt hàng nông lâm ngư sản, đồng thời có sự cạnh tranh gay gắt , phần thắng sẽ nghiêng về phía bên nào có chất lượng hàng hóa tốt hơn, rẻ hơn. Tuyến giao thông quan trọng nhất là quốc lộ 3, gần như chia Cao Bằng thành hai phần phía đông và phía Tây , có thể đi từ Hà Nội qua Thái Nguyên , Bắc Kạn, Nà Phặc , đèo Lê A tới thị xã Cao Bằng ( 315 km ) và đi tiếp lên Trà Lĩnh đến biên giới Việt Trung. Quốc lộ 3 là tuyến giao thông huyết mạch liên kết Cao Bằng với các tỉnh Trung du và đồng bằng  sông Hồng ở phía nam và Trung Quốc ở phía bắc. Tuyến cần xây dựng, nâng cấp , phía Cao Bằng là đường vành đai biên giới từ Đông Khê ( Thạch An ) đi Tà Lùng , Hạ Lang, Trùng Khánh, Trà Lĩnh, Hà Quảng, Thông Nông, Bảo Lạc. Và đường sông, đặc biệt là khúc đoạn sông Bằng từ thị xã Cao Bằng đến cửa khẩu Tà Lùng. Cùng phương án xây dựng đường sắt  Hà Quảng - thị xã Cao Bằng - Phục Hòa, thông đến tỉnh Quảng Tây ( ? )            

            Thực hiện mau lẹ hơn nâng cấp hay xây dựng mới  giao thông, các ngành du liich cho khu vực  dịch vụ thành phát triễn kinh tế hạng nhất tỉnh Cao Bằng .         

 

 Nhắc lại là công nghệ và xây dựng Cao Bằng, năm 2000, chỉ  có sác xuất 15,64 % GDP , so với lảnh vực dịch vụ chiếm 30.8 % và nông lâm ngư nghiệp chiếm 53.64 %.  Nông nghiệp chỉ dự trù tăng thêm 5.55 % mỗi năm,  nên dịch vụ tăng trưởng có thể  giúp Cao Bằng vượt cao hơn sác xuất nông nghiệp . Theo khuynh hướng chung của quốc gia, nông nghiệp đã giảm  từ 42 % năm 1989, xuống chỉ còn 21.99 % GDP năm 2008. Công nghệ và xây dựng Cao Bằng chỉ dự trù đạt 26% GDP trong thời gian 2006 - 2010 ( sác xuất quốc gia là 27.3% GDP năm 1985 và 39.86% năm 2008 ).

 

 

Mạng lưới giao thông vận tải Cao Bằng nhìn chung kém phát triễn. Loại hình vận tải duy nhất là đường bộ , tổng chiều dài thương đối ít, mật độ đường thấp và chất lượng xấu. Những năm qua Cao Bằng đã chú trọng đến lảnh vực giao thông vận tải,  một trong những điều kiện hạ tầng cơ sở ảnh hưỏng bậc nhất đến việc phát triễn kinh tế - xã hội, đã xây dựng được một số tuyến chính đi từ thị xã đến trung tâm các huyện. Hiện có 10 tuyến nội tỉnh. Tuyến quan trọng là đường 203 nối Cao Bằng đến Pắc Bó, dài 55km, đường 204 nối Nậm Thoong- Mỏ Sắt , Thông Nông. Đường 206 nối Quảng Yên- Trùng Khánh- Đàm Thủy - Bằng Ca, đường 207 nối Quảng Yên - Hạ Lanh - Bằng Ca, đường 208 nối Thạch An ( Đông Khê ) - Bằng Ca , đường 208 nối Thạch An --Phục Hòa. Chất lượng đường và cầu chưa bảo đảm, hầu hết lòng đường còn hẹp. Số mặt đường được rải nhựa và bê tông còn ít, một số tuyến bị ích tắc trong mùa mưa. Cho đến năm 2010 hướng phát triễn giao thông Cao Bằng là nâng cấp các trục giao thông quan trọng như quốc lộ 3 đã nói trên , quốc lộ 4 A chạy song song với   đường ranh giới giữa Cao Băng và Lạng Sơn , quốc lộ 34 , hoàn thiện các tuyến đường nội tỉnh , va nhất là xây dựng hệ thống vành đai bên giới cũng đã nói trên . Khi mà cả hai hành lang phát triễn kinh tế Việt Trung- economic corridors đều không dự trù cải thiện gì đường xá tỉnh Cao Bằng :

 

 

 .                    - Cụm rừng Trần Hưng Đạo( các xã Tam Kim, Hoa Thám, Minh Thanh huyện Nguyên Bình ) , khu du lịch vừa văn hóa vừa sinh thái …

 

             

 Ngoài giao thông vận tải , hạ tầng cơ sở khác cần cải tiến, xây dưng, bổ sung mới mong phát triễn công nghệ tỉnh nhà được. Năm 2000 giá trị công nghiệp sản xuất và phân phối điện nước chỉ moới là 9.2 % tổng trị giá công nghiệp Cao Bằng. 85 Km mạng lưới 110 KV và 600km mạng lưới 35 KV , hầu đưa điện vào cả 13 / 13 thị xã và thị trấn huyện lỵ, đ ãthiết lập. Nhờ các đập thủy điện như  trên dòng sông Cun ở gần thị xã Cao Bằng, đập Na Tàu ở huyện Quảng Hòa và đập lớn nhất tỉnh hiện nay là Na Lòa . Một số đập thủy điệ cực nhỏ , tạo điều kiện cho việc điện hóa nông thôn vùng núi, nhất là ở những nơi lưới điện quốc gia chưa tới đựợc. Thông tin liên lạc và bưu chính viễn thông Cao Bằng cũng chưa tiến mạnh. Cả tịnh hiện có 1 bưu cục trung tâm, 10 bưu cục cấp huyện và 23 bưu cục cấp khu vực ;16 tổng đài điện thoại trang bị điện tử kỷ thuật số ; một đường cáp - cable liên tỉnh Cao Bằng - Lạng Sơn - Bác Kạn , Tuyên Quang ; 5 đường dây   nội quang - internal optical line ; 3 trạm thông tin di động ở thị xã Cao Bằng ,  thị trấn Hòa An, Phúc Hòa ; 4 trạm thông tin vệ.tinh ….  

 Công nghiệp chánh Cao Bằng   gồm có chế biến nông lâm nghiệp , sản xuất vật liệu xây dựng và nhất là công nghiệp khai khoáng, tập trung vào các mỏ kim loại đen như sắt ( Thạch Lâm , Bảo Lạc , thị xã ), Măngan ( Trà Lĩnh ) và kim loại màu như thiếc ( Tĩnh Túc , Nguyên Bình ) và năm 2009 dự liệu khai thác bô xít ( ? ). Nhưng như đã lưu ý ở phần hợp tác phát triễn song phương Việt Trung, giai đoan mới là Cao Bằng cũng như Việt Nam càn chuyễn đổi cơ cấu, tiến xa hơn việc xuất khẩu quặng, lập các nhà máy tinh luyên kim , chế biến hợp kim, làm các máy móc bộ phận cơ khí hợp kim v.v… nhiều giá trị thêm hơn, có lợi hơn cho tỉnh nhà. Việc Cao Bàng nay không cho phép xuất khẩu hay xuất tỉnh quặng sắt, để dành cho công nghệ. sắt -thép Cao Bằng  dự trù tương lai, việc đầu tư làm nhà máy chế biến măng gan dioxide ( đầu tư Phi Luật Tân tháng 4 năm 2008 ở Trùng Khánh ? ),  cũng như việc Cao Bằng cấm xuất khẩu nguyên liệu tre sang Trung Quốc dùng làm Tre Ép Khối - Pressed Bamboo tháng 7 năm 2008 , sản xuất giá  rẽ hơn Trung Quôc và xuất khẩu với máy móc chế tạo ở Việt Nam,tương tự máy chế biến vỏ trấu ở miền Nam… là đúng đường hướng nâng cao địa vị công nghiệp tỉnh nhà, mau đuổi kịp khuynh hướng, sác xuất  trung bình cả nước vào năm 2015 - 2020 . Hoàn thành mau lẹ hai khu công nghệ tập trung : khu Đề thám ở thị xã Cao Bằng và khu Chu Trinh ( ? ) - Phúc Hòa vùng Tà Lĩnh, sẽ cũng cố thêm đường hướng này, có cơ hội tốt hơn thu hút được đầu tư trực tiếp ngoại quốc , mà đến năm 2000 vẫn chưa có ở Cao Bàng.

 

 

 Nông nghiệp vẫn là thế mạnh nhất ở cơ cấu kinh tế tỉnh nhà, góp phần giải quyết cơ bản vất đề lương thực và một phần hàng hóa xuất khẩu cho tỉnh. Cao Bằng đã chú ý đầu tư hệ thống thủy nông, đưa vào cơ cấu cây trồng những giống cao năng, cải tạo đàn gia súc và phòng chống dịch bệnh , hình thành một số công ty chuyên danh, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ,  quy mô tuy còn nhỏ hẹp nhưng đã có nhiều tiến bộ bước đầu, gắn phát triễn nông nghiệp với lâm nghiệp, định cư định canh loại  bỏ làm nương rẫy dễ bị xói mòn và tàn phá rừng , chuyễn maạnh phương thức nặng về tự túc, tự cấp sang sản xuất hàng hóa đúng theo thị trường trong nước ( khu vực đô thị hóa ) và nhắm xuất khẩu.