Sống tại hải ngoại, người Việt Nam mình thường hay bị rắc rối vì cái tên.

 

 Kiểu Ta, Kiểu Tây, Kiểu Mỹ

Theo kiểu Ta (Việt Nam), thì cái tên (first name, given name, prénom) luôn luôn phải ở cuối cùng, sau cái họ (last name, family name, surname) và sau cả chữ lót (nom intermédiaire, midle name) nữa nếu có. Thí dụ: Nguyễn Thượng Chánh

 

Theo kiểu Tây kiểu Mỹ, thì cái tên phải đảo ngược lại, bắt đầu bằng tên, kế đến là chữ lót, rồi cuối cùng mới là cái họ và cần nhớ là viết không được bỏ dấu...Thí dụ: John F Kennedy, Chanh T Nguyen.

Tại Canada thì họ tự động đem chữ lót của mình ra đầu hết như tên của tui trở thành Thuong Chanh Nguyen (không được bỏ dấu!) trên bằng lái. Vậy thì first name, given name trở thành tên kép Thuong Chanh theo kiểu Việt Nam mình. Bye bye chữ lót.

Mình tự hỏi hổng biết các tên gồm một hơi 5-6 chữ thì họ sẽ bị rắc rối tới đâu...

  

Nội cái vụ chữ lót không thôi mà đôi khi cũng phải nhức đầu. Tây họ thường hay hỏi mình, nó là cái gì vậy? Mà thật ra đôi khi mình cũng không biết tại sao phải cần có chữ lót để làm gì, tại sao có người thì có chữ lót còn người khác thì lại không! Rồi mình lại phải cắt nghĩa vòng vo Tam Quốc cho họ hiểu, mà cũng không chắc gì họ hiểu cho lắm đâu…Thôi thì bỏ quách chữ lót cho nó nhứt cử lưỡng tiện.

Tây trắng, Tây đen sao tối dạ quá!

 
Cái họ của mình là cái tên theo lối Tây phương. Có nhiều người còn có tên đôi tên kép nữa! Có tên thì dài ngoằn dài ngoèn một hơi bốn năm chữ, cho nên mỗi khi cần điền vào hồ sơ hay giấy tờ thì gặp rất nhiều khó khăn, vì không đủ chỗ viết, mà cũng hổng biết điền biết viết vào hàng nào, ô nào cho nó đúng tên đúng họ của mình nữa.

 

Các con em Việt Nam sống tại hải ngoại cũng thuờng được cha mẹ đặt cho thêm tên Tây tên Mẽo cho nó le và cho bạn bè hay thầy cô của chúng dễ kêu, dễ gọi nhưng người mình thường hay có thói quen Việt Nam hóa lại thành tên mít hết cho dễ gọi. Thí dụ như thằng Lít (Philippe), con Ri (Marie), con Rết (Henriette), thằng Na (Bernard), thằng Ni (Tony), thằng Tom (Tommy), thằng Bob (Robert), thằng My (Remy).

 

Lại còn cái vụ tên Việt Nam, ở đây mình không được bỏ dấu theo kiểu Việt ngữ cũng gây rất nhiều phiền toái hết sức, vì không biết gọi sao cho đúng tên cúng cơm của người ta chớ không thì kỳ chết đi, mích lòng lắm…

 

 

Đây là chưa kể đến chuyện một số tên Việt Nam mà người ngoại quốc đọc không được hay khi họ đọc thì nghe như là tên Ma Rốc, tên Á Rạp, hay tên gì lạ hoắc. Vậy trường hợp có ngồi đợi ở đâu đó như tại bệnh viện hoặc tại phi trường thì mình phải chú ý lắng tai mà nghe cho rõ lúc người ta gọi tên. Đây là chuyện phiền phức cười ra nước mắt đã từng một lần xảy ra cho người viết tại phi trường Ohare Chicago trong lúc ngồi chờ connection đi Cali.

 

 

Tên Việt Nam mà dịch ra tiếng ngoại quốc cũng ngon lành lắm chớ bộ, thí dụ như Thắng là Frein, Brake hoặc Victory; Bạch Tuyết là Blanche Neige;Tốt là Bon hay Good; Tân là Nouveau, New; Thu là Automne, Fall; Xuân là Printemps, Spring; Giàu hay Phú là Rich; Đức là Allemand; Lễ là Fête; Lan là Orchidée; Thơm là Good Smell hay Pineapple; Mai là Demain, Tomorrow…

 

 

Còn tên Tây tên Mẽo mà dịch ra tiếng Việt đôi khi cũng thấy ngồ ngộ lắm, như Toronto là Tổ Rồng To, Montreal là Mộng lệ An, San Francisco là Một Trăm Quan Tiền Sáu Cô, Jean Talon là Jean Tà Lởn, Côte des Neiges là Dốc Tuyết, Bush là Bụi Cây, Charette Xe Bò, LeBoeuf Con Bò, Paradis là Thiên Đàng, Bouvier là tên một loài chó, Armstrong là Cánh Tay Mạnh, Pierre hay Stone là Đá hay Thạch, Gate Cái Cổng, LeBlanc là Trắng hay Bạch, LaMontagne là Núi hay Sơn, PainChaud Bánh mì nóng, Claire Lavoie là Đường trống, LaRivière là Con Sông hay Hà, và Sovo là cái tên quốc tế rất độc đáo của đại đa số đàn ông trên thế giới!

 

Nhưng trong tất cả các tên Tây có thể nói là chỉ có tên ANDI là tên tuyệt nhất vì nó hội đủ cả tứ khoái âm dương ngũ hành trong đời. Tên nầy cam đoan rất tốt đó.

 

 

Cũng có những cái tên Việt Nam rất ư là thanh tao, chẳng hạn như Dung, Dũng, Can, Cao, Vân, Phát, Đại, Trúc…nhưng nếu phát âm theo kiểu Anh kiểu Mỹ thì kẹt lắm, vì nó sẽ có ý nghĩa không mấy đẹp đẽ gì cho lắm!

 

Người mình cũng hổng vừa gì. Tên Tàu, tên Đại Hàn của người ta cũng bị mình sửa lại  thành tên Việt hết ráo như: Ôn Gia Bảo (Thủ tướng Trung Quốc). Các chức sắc cao cấp trong chánh phủ Đại Hàn là Kim Dân Chu, Li Dân Xớp, Kim Thê U, Chô Miêng Chun, và chỉ riêng có Tổng Thống Đại Hàn sao không thấy bị sửa tên, ngài vẫn còn mang tên cúng cơm của mình là Roh Moo Hyun.

Về phía các tài tử thì có Tôn Nghệ Trân, Củng Lợi, Chương Tử Di, Thành Long…

 

Còn nhớ 40 năm về trước thần tượng của tác giả là các tài tử Khương Đại Vệ, Địch Long, Trần Quan Thái, Lý Tiểu Long, Lý Lệ Hoa (trong phim Áo Người Trinh Nữ, xem xong mấy bà mấy cô khóc sướt mướt)…Chắc ngày nay họ cũng già khú đế hết ráo, và lê lết trong các nhà dưỡng lão sang trọng hay cũng đã quy tiên như Lý Tiểu Long rồi.

 

 

Tên Thái Lan, tên Nhật Bản, tên Ấn Độ, tên Tây, tên Mỹ thì không thấy bị sửa thành tên Việt được: Abhisit Vejjajiva là tân Thủ tướng trẻ tuổi của Thái Lan, Taro Aso Thủ tướng Nhật Bản, Mammohan Singh Thủ tướng Ấn Độ, Nicolas Sarkozy (TT Pháp) và Barack Obama (TT Hoa Kỳ), Nicole Kidman, Brad Pitt, Angelina Jolie…

Riêng chỉ có cái tên Yamaha của Nhật Bản rất nổi tiếng khi qua tới Việt Nam liền bị mấy ông nội ông ngoại  giành nhau quá xá cỡ và đổi lại thành YAMAHAM (già mà ham).

 

 

Còn cái vụ nói lái nữa chớ… Chỉ cần thêm một vài chữ sau cái tên cúng cơm là nó sẽ trở thành một cái tên mới thật ác liệt lắm, thí dụ như các tên Hậu, Thu, Đạm, Lan, Lài, Công, Tốt, Tôn, Môn, Paul, Đức, Đậu, Bồn, Bốn, Dũ, Đệ, Tu, Cự, Đạo, Bắc, Mao, Thái, Đại, Hai, Hải…(xin các bạn tự mình tìm lấy)

Cũng có một số tên rất tương khắc lẫn nhau, nếu cặp đôi lại thì nghe kỳ lắm như các tên : Chơi, Bời, Lâu, Sướng, Khoái, Thôi…

 

Các tên quá rõ rệt, nghĩa trắng nghĩa đen lẫn lộn như Tôn Thất Nghiệp (không nên viếng thăm bạn bè ngày đầu năm), Tôn thất Hứa (không nên đi mượn tiền người khác), Tôn Thất Đức, Lê văn Giàu, Trần văn Rớt (thi khó đậu…)….và còn nhiều lắm.

Còn trường hợp Bác sĩ Robert Vu van Sang tại Hoa Kỳ, mỗi khi tự giới thiệu thì đứng lên nói I’m Dr Bob Vu…

 

Tên mình do cha mẹ đặt ra nhằm mục đích đề cao một đức tính, một ước mơ, hay một kỷ niệm nào đó…Nếu mình lỡ phải mang một tên hơi xấu, hơi lạ thường thì cũng phiền phức lắm vì có thể gây sự chú ý, thậm chí cả sự chế ngạo của người khác nữa. Tình trạng càng bi đát khổ sở hơn nếu nạn nhân là phái nữ.

 

Bởi vậy, cái tên cúng cơm rất quan trọng trong đời sống của một người.

Nếu trường hợp không thích tên cúng cơm của mình nữa, thì mình cũng có thể làm thủ tục xin tòa án đổi tên, nhưng rất rắc rối và hao tài lắm.

 

 Tên Cúng Cơm Và Bí Danh

Rồi còn vụ gán thêm cái bí danh vào tên cúng cơm làm cho nó càng thêm rõ nghĩa, thêm đậm nét nữa chớ, chẳng hạn như Tuấn mập, Minh cò (vì ốm nhom ốm nhách và cao như con cò), Big Minh, Lộc bụng (vì có mang thùng nước lèo khá đồ sộ ở đằng trước), Phước móm, Tâm rổ (mặt đầy xẹo vì bị té trong thùng đinh lúc còn nhỏ), Hương bàn nạo (cần đi nha sĩ niềng răng lại), Cô Hồng coi bói, Cô Xuân bánh cuốn, Cô Cúc chả giò (chuyên bỏ mối ở Montreal), Cô Thủy áo dài (vì chuyên may áo dài), Đức garage (chuyên sửa xe), Thầy Ba Cầu Bông, Tám thẹo (dân anh chị ngàyxưa)…

 

Còn mấy người chủ mới của miền Nam thì tên của họ cũng là một điều rất bí mật vì mỗi cha đều có cả lố bí danh không biết đâu mà rờ. Thí dụ như Vũ Đình Liệu (Tư Bình), Nguyễn Văn Linh (Mười Cúc), Phan Đình Khải (Lê Đức Thọ, Bác Sáu, Sáu Búa), Hạ Bá Cang (Hoàng Quốc Việt): tham khảo Hồi Ký Lớn Lên Với Đất Nước (Vy Thanh tức Nguyễn Văn Thùy) http://vythanh.com/VyThanh/NguyenThanhLiem.pdf

 

 Mấy em bán bia ôm, cà phê đèn mờ vì nhu cầu bảo mật gốc gác và làm ăn nên các em cũng có nhiều tên riêng để dễ bề làm việc. Vậy có đi chơi, bạn chớ dại mà khai tên thiệt của mình làm chi. Cứ lấy đại tên của mấy đứa bạn hay tên cúng cơm của xếp mình mà xài đỡ.

 

 

Đôi khi cũng có những tên cúng cơm trở thành huyền thoại, và nhập vào kho tàng văn chương bình dân truyền khẩu Việt Nam vào một thời điểm nào đó.

 

Thập niên những năm 50 và 60, dân miền Nam thường hay dùng chữ lúa để chỉ một sự việc không như ý, một thất bại hay một mất mát nào đó. Có thể từ nầy đã bắt nguồn từ tên của vị Giáo Sư Võ Văn Lúa. Theo tài liệu trong quyễn hồi ký của một tác giả CS, được biết Gs Lúa đầu tiên dạy tại Trung Học Mỹ Tho, sau đổi về Pétrus Trương Vĩnh Ký, Chasseloup Laubat rồi qua Đại Học Sư Phạm và Đại Học Văn khoa Sài Gòn. Gs Lúa nổi tiếng là rất khó và hay tìm cách chiếu bí (Tây gọi là coller) sinh viên trong các kỳ thi. Ai nấy đều ê càng mỗi khi nghe đến tên Thầy Lúa. Đi thi vấn đáp (oral) xui tận mạng mới trúng nhằm Thầy Lúa. Gặp Thầy Lúa là kể như đời tàn (kaput), tiêu tán đường, và Lúa vàng luôn: thi không ăn ớt thế mà cay, ý nói thibị rớt.

 

Nhưng có lẽ nhờ vậy mà Đại Học Sư Phạm Sài Gòn trước 75 đã đào tạo được nhiều thế hệ giáo sư gương mẫu và tài ba cho ngành giáo dục miền Nam Việt Nam.

  

 

Các Sư đi tu trong chùa đều có pháp danh là Thích… nhưng cũng không yên. Đôi khi pháp danh bị bọn trẻ sửa lại rất là phàm thế (Mô Phật xin cho tác giả miễn nêu ra đây).

 

Phật tử thì cũng phải có pháp danh, như Minh Cảnh, Minh Đức, Diệu Hiền, v.v…để khi quá vãng, lúc cúng vong hương linh nghe biết được tên mình mà bước tới bàn thờ dùng bữa, hoặc để thân nhân đăng cáo phó cho ra vẻ là Phật Tử thứ thiệt chớ không phải dỏm.

 

Tín đồ Thiên Chúa Giáo cũng như các Cha ngoài tên cúng cơm thì cũng có tên thánh (sacred name) như Giuse, Phaolô, Gioan, Maria, Anna…

 

 

Qua bên nầy, dân bản xứ thỉnh thoảng cũng có đặt cho mình vài cái tên là lạ không mấy thiện cảm chút nào như Le Chinois, Chop Suey...kêu sao cũng được, hổng sao đâu, kệ mồ nó.

Trong sở, lúc bắt phone, mình vừa mới xưng tên mình thì bên đầu dây bên kia họ pardon lia lịa vì họ không có hiểu mô tê gì đâu. Vậy phải nói lại cho chậm, cho rõ ràng và uốn lưỡi phát âm theo kiểu Tây kiểu Mẽo, đôi khi phải đánh vần từng chữ một rất mất thì giờ mà hổng biết họ có hiểu nổi không.

 

Đi làm giấy tờ thì đôi khi mình thường bị người ta gạn hỏi tại sao vợ mầy với mầy có cùng một họ với nhau. Tên con gái (nom de fille, maiden name) của madame là gì? Ý họ muốn biết tên thật của bà xã trước khi đụng mình là tên gì. Họ dám tưởng đâu bà con mà lấy nhau lắm!

 

Họ cũng thường hỏi tại sao tại thành phố Mộng Lệ An, người Việt Nam chúng mầy có đến hơn 2.000 người đều mang cùng họ Nguyễn ngang ngữa với cả giòng họ Tremblay, là giòng họ phổ biến nhứt của Québec?

 

Ôi! Hỏi vô duyên hết sức, đồ tò mò chuyện của người khác. Làm sao tui biết được. Thật đôi lúc cũng rất là bực mình sống tại cái xứ Bắc Mẽo lạnh lẽo nầy.

 

Hồi còn đi học, thì nhứt quỉ, nhì ma thứ ba là học trò, nên thầy cô gì cũng đều bị học trò ưu ái đặt thêm cho một cái tên hết…

 

Nghĩ lại thấy cũng vui vui./.